از طولانی بودن کشیک های بیمارستانی تا مهاجرت اجباری - مجله جاودان

به گزارش خبرنگاران، این روزها در جامعه هر دسته و گروهی از مشاغل با مشکلات صنفی روبرو هستند، دانشجویان پزشکی هم از بقیه مردم مستثنی نیستند. به نظر می رسد مهم ترین مشکل دانشجویان پزشکی مشکلات معیشتی و عدم تعریف حدود وظایف و اختیارات و همچنین ساعات کاری نامعین است و از طرفی گاه تصمیم گیری های ناگهانی وزارت بهداشت در خصوص شرایط و ضوابط پذیرش آزمون دستیاری و تغییرات سهمیه بندی در آزمون های پزشکی باعث گردیده دانشجویان امیدهای خود را کمرنگ گردیده ببینند و نتوانند برنامه ریزی دقیقی برای آینده شان داشته باشند.

همین امر باعث افزایش تقاضای مهاجرت پزشکان جوان گردیده است و از طرفی خیلی از کشوهای همسایه و کشورهای اروپایی تمایل دارند پزشکان ما را جذب نمایند و حتی برای آنها تسهیلات و شرایط ویژه ای نیز فراهم می نمایند. این اتفاق برای کشور آثار زیانبار مادی و معنوی دارد چرا که پزشکانی که بر روی مردم خودمان تمرین نموده و تجربه کسب نموده اند ازین پس و با مهاجرت تجربه شان را به کشورهای دیگر می برند و این یکی از مهم ترین مسائلی است که سیاستگذاران نظام سلامت باید در صدد حل آن باشند.خبرنگار خبرنگاران به مناسبت اول شهرورماه و روز پزشک گفت وگویی با چند تن از دانشجویان رزیدنت پزشکی انجام داد که در این گفت و گو عمده مسائل و دغدغه های آنها مطرح گردیده است.میثم رضایی دستیار تخصصی پزشکی ورزشی دانشگاه علوم پزشکی ایران و فعال صنفی در گفت وگو با خبرنگاران، اظهار کرد: علی رغم پیگیری ها و وعده ها متاسفانه گویا اراده ای جهت حل مشکلات این بخش از جامعه پزشکی وجود ندارد. مسئولین دوران دستیاری و طرح ضریب K را صرفا دوران گذار می دانند و این دسته از پزشکان عملا فاقد متولی صنفی هستند.

وی ادامه داد: از سوی دیگر ساعات کاری طولانی که گاه به 40 ساعت مداوم می رسد، علاوه بر آسیب های جسمی و روحی به پزشک، بیمار را در معرض خطای تصمیم گیری کادر درمان قرار می دهد. با وجودی که بنابر قانون ارتقای بهره وری کارکنان بالینی، پزشکان نباید بیش از 12 ساعت مدوام فعالیت نمایند، این موضوع در مورد پزشکان دستیار تخصصی اجرا نمی گردد و وزارت بهداشت باید در این مورد پاسخگو باشد.

رضایی با اشاره به اینکه حیطه وظایف محوله به دستیاران از فعالیت های علمی و آموزشی تا بعضا خدمات بهیاری و ایفای نقش منشی گسترده است، اضافه نمود: با توجه به کمبودهای مالی طرح تحول سلامت، از دستیار تخصصی به عنوان یک نیروی کار رایگان، به جا و نابجا استفاده می گردد.

این دستیار تخصصی پزشکی ورزشی ضمن ابزار تاسف از اینکه هیچ گونه سیستم نظارتی بر عملکرد مدیران گروه های آموزشی نیست، گفت: گاهی این موضوع منجر به سوء استفاده عضو هیئت علمی از دستیار می گردد.

وی اضافه نمود: پزشک دستیار تخصصی علاوه بر این که مسئولیت حقوقی درمان بیماران را به عهده دارد و خود ملزم به پرداخت بیمه مسئولیت حرفه ای است.

رضایی بیان نمود: بنا به شرایط، این قشر گاهی دانشجو، گاهی پزشک و گاهی کارگرند و تعهد غیر منصفانه ای که در ابتدای دوره دستیاری از پزشک اخذ می گردد، وی را از هر گونه احقاق حقی بی نصیب می نماید. در حالی که این گروه از هرگونه فعالیت درآمد زا خارج از بیمارستان محرومند و ناچارا باید به کمک هزینه حدود یک میلیون تومانی وزارت بهداشت برای گذران معیشت و اسکان خانواده خود اکتفا نمایند.

وی ادامه داد: این دوران سخت به چهار سال محدود نمی گردد و نظر به اعتقاد وزارت بهداشت مبنی بر تحصیل رایگان پزشک و لزوم اجرای تعهد و خدمت در مناطق محروم، پزشکان جهت گذران طرح ضریب K حدود دو سال در مناطق مورد احتیاج وزارت بهداشت مشغول به خدمت می شوند.

این دستیار تخصصی پزشکی ورزشی با بیان این مطلب که پزشکی که به اجبار به شهری دورافتاده کوچانده گردیده، حتی اختیار فعالیت خصوصی و داشتن مطب را ندارد و باید صرفا در بیمارستان دولتی خدمت درمانی ارایه دهد، گفت: متاسفانه دریافت کارانه بابت این خدمت نیز با تاخیر فراوان روبروست و بیش از یکسال دریافتی پزشکان طرح ضریب K به تاخیر افتاده است. کدام قشری حاضر است با چنین دیرکردی حقوق خود را دریافت کند و زبان به اعتراض نگشاید؟ این پزشک ملزم به ارائه خدمت در هر ساعتی از شبانه روز در بیمارستان دولتی می گردد و بابت این خدمت تعرفه های بسیار ناچیزی گاه بیش از یک سال بعد دریافت میکند و بابت آن گاهی مورد هجمه های گوناگون قرار میگیرد.

وی گفت: این بخش عمده از جامعه پزشکی اساسا دیده نمی شوند و تصور ذهنی مردم از پزشکان عمدتا افراد متمول مطب نشین است.

این دستیار تخصصی پزشکی ورزشی با بیان اینکه طی سالیان اخیر درصد بالایی از پزشکان و دانشجویان پزشکی تصمیم به مهاجرت گرفته اند، گفت: عمده دلایل آنها برای مهاجرت، تنزل صندلی پزشکی در ایران، افول درآمدها و نبود امنیت شغلی در آینده با توجه به افزایش بی ضابطه پذیرش دانشجو و دستیار تخصصی است.

وی ادامه داد: در آزمون پذیرش دستیاری سال جاری 9 درصد کرسی ها بدون متقاضی باقی ماند و روند عدم تمایل پزشکان عمومی به تحصیلات تکمیلی و دوره تخصصی هر ساله افزایش می یابد و این مساله به دلیل آن است که پزشکان آینده خود را در خارج از کشور جستجو می نمایند. از سویی شاهد دعوت فارغ التحصیلان دکترای رشته های علوم پزشکی غیر پزشک به عرصه های بالینی هستیم که رسالت اصلی آنها توسعه علم است نه انجام خدمات بالینی.

رضایی در سرانجام یادآورشد: تغییر در نگاه سیاست های وزارت بهداشت به دانشجو و دستیار تخصصی به عنوان نیروی کار بیمارستان های آموزشی امری ضروریست، در غیر این صورت شاهد گسترش پزشکان متخصص فاقد شغل خواهیم بود.

تلفیق نامناسب بخش های درمانی و آموزشی بیماری مزمن بیمارستان های آموزشی

دکتر هادی بحری رزیدنت سال چهارم جراحی از دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به اینکه تا زمانی که فردی وارد این رشته نگردد نمی تواند از نزدیک مشکلات پزشکی را لمس کند، گفت: اشکالات عمده آموزشی، عدم پیروی از قانون معین، تصمیم گیری های ناگهانی وزارت بهداشت برای نحوه برگزاری آزمون ها و همچنین ناعادلانه بودن نوع سهمیه بندی در پذیرش دانشجوی مقاطع تخصصی و بسیاری اشکالات موجود دیگر باعث گردیده بسیاری از دانشجویان به دنبال راهی برای رهایی خود از این وضعیت باشند و یکی از دغدغه های اصلی آنها خروج از کشور و ادامه تحصیل در دانشگاه های خارج باشد.وی با بیان این مطلب که در دوره رزیدنتی مرز معینی بین آموزش و کار درمانی وجود ندارد، اضافه نمود: این دوره بیشتر در قالب عملی و دوره ای برای کارورزی است اما به علت فشار کاری بیش از حدی که به دانشجو وارد می گردد قطعا از تحصیل خود باز می ماند و تنها درگیر امور درمانی بیماران می گردد.بحری با اشاره به اینکه بار اصلی خدمات درمانی در بیمارستان های آموزشی بر عهده دستیاران تخصصی یا رزیدنت ها است، اظهار کرد: دستیاران باید دوره های آموزشی خود را در بیمارستان و بر بالین بیمار بگذرانند، اما نکته قابل تامل این است که عملا دستیاران تبدیل گردیده اند به یک نیروی درمانی ارزان قیمت و یا حتی مفت که در سیستم درمانی مورد استفاده قرار می گیرند و از حداقل حقوق برخوردارند.

وی ادامه داد: حضور روزانه 6 تا 8 ساعته در بیمارستان، بسته به رشته های مختلف تعداد کشیک ها متفاوت است و هر دستیار باید 15 شب حداقل در ماه کشیک باشد و البته در مورد رشته های جراحی مانند جراحی عمومی و ارتوپدی این تعداد کشیک می تواند به 25 یا حتی 30 کشیک در ماه برسد و این حجم از فشار می تواند هم برای بیمار و هم خود دستیار آسیب زا باشد.بحری با تاکید بر اینکه دستیار حق کار کردن در جایی به جز بیمارستان آموزشی را ندارد، گفت: تنها درآمد دستیاران همان کمک هزینه تحصیلی است که از سوی دانشگاه به رزیدنت ها پرداخت می گردد و این کمک هزینه تحصیلی که به طور تقریبی یک میلیون و 500 تا یک میلیون 700 هزار تومان می گردد، با مخارج امروزی چیزی شبیه طنز است. وی اظهار کرد: در رشته های جراحی حق کمک جراح در نظر گرفته گردیده و بابت هر عمل جراحی بین 100 تا 200 هزارتومان از بیمه بیمار اخذ می گردد و در صورتحساب بیمارستان محاسبه می گردد اما این حق هیچ گاه به رزیدنت پرداخت نمی گردد در حالیکه اگر یک رزیدنت قصوری را مرتکب گردد باید همانند یک پزشک تمام عیار پاسخگو باشد.بحری با اشاره به اینکه بعد از اجرای طرح تحول سلامت تعداد مراجعات به بیمارستان های آموزشی چندین برابر گردیده است اضافه نمود: با اجرای این طرح فشار کاری رزیدنتها چند برابر گردیده و جای هیچ اعتراضی هم وجود ندارد و بیمارستان های آموزشی حاضر نیستند پزشک استخدام نمایند تا این کاری حجم کار کاهش پیدا کند و طبعا حجم بالای فشار کاری زیاد عوارض جسمی و روحی در بلند مدت برای رزیدنت و درصد خطاهای پزشکی را بالا می برد.

رزیدنت ها؛ فشار کاری و مشکلات معیشتی

دکتر نیما شهریار پور رزیدنت سال سوم طب اورژانس دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه مشکلات دوران دستیاری به قدری جدی است که نمی توان بی اعتنا از کنار آن ها عبور کرد گفت: بازگشت آموزش به صندلی اصلی خود از مطالباتی است که نظام سلامت بطور جد باید آن را دنبال کند تا به کیفیت و ارتقاء سلامت بینجامد.

وی با بیان این مطلب که در بیمارستان های آموزشی بیشتر به کار درمانی توجه می گردد اضافه نمود: در بیمارستان های آموزشی بیشتر از آنکه کار آموزشی صورت گیرد کار درمانی انجام می گردد.

شهریار پور به تجربیات تلخ دوران دستیاری اشاره نمود و گفت: افزایش روز افزون مراجعات بیمارستانی، تورم و مشکلات اقتصادی به قیمت قربانی شدن دستیاران زیر بار فشار کاری و مشکلات معیشتی فراوان از تجربیات تلخ دوران دستیاری است.وی با بیان اینکه باید ساعات کاری برای هر دستیار مشخص گردد و رزیدنت نیز نباید بیشتر از ساعات کاری خود فعالیت کند چون محتمل است درصد خطا بالا برود، اضافه نمود: یک رزیدنت به طور متوسط باید در ماه بین 450 تا 550 ساعت کار کند که به طور میانگین هفته ای 112 ساعت می گردد. این در حالی است که در کشورهای اروپایی و استرالیا متوسط ساعت کاری 48 ساعت و آمریکا که بیشترین ساعت کاری برای یک رزیدنت 80 ساعت است. لذا متاسفانه ساعات کاری رزیدنت های داخلی با استانداردهای جهانی فاصله دارد.رزیدنت طب اورژانس دانشگاه علوم پزشکی تهران بیان نمود: رفع بی اعتمادی رزیدنت های پزشکی به سیستمی که به نام آموزش بیشترین حجم کار ممکن را طلب می نماید، حضور طولانی در بیمارستان، عدم استقلال مالی در طول دوره دستیاری تاثیراتی عمیق و غیر قابل انکار است که باید بگوییم که بسیاری از مشکلات در حوزه اخلاق پزشکی و تعامل با بیماران، به همین تجربه های ناکار آمد و تلخ در دوران دستیاری باز می گردند.

وی بازبینی جدی و کلی تعهدنامه و عادلانه شدن مفاد تعهدنامه رزیدنت ها، به رسمیت شناخته شدن رزیدنت ها به عنوان نیروی کار، بهره مند شدن از مزایای حقوق ماهانه و بیمه، محاسبه سنوات کاری، افزایش حقوق خود و تعلق کارانه درمانی به تناسب کاری که انجام می دهند، تصویب آیین نامه ساعات کاری و مشخص سقف برای حضور در بیمارستان به صورت منطقی و عادلانه را از مطالبات رزیدنت های پزشکی دانست.شهریار پور به فرم اخذ تعهد از دستیاران پذیرفته گردیده اشاره نمود و گفت: وزارت بهداشت از بدو اعلام نتایج آزمون دستیاری از پذیرفته شدگان یک تعهد نامه محضری با دو ضامن کارمند دولتی غیر بازنشسته می خواهد که بر اساس آن دستیار در صورت استنکاف به هر دلیلی، باید چندین برابر هزینه تحصیل که هیچ شفافیتی ندارد پرداخت کند.رزیدنت طب اورژانس دانشگاه علوم پزشکی تهران اضافه نمود: سالهاست که دستیاران ایرانی بین آموزش و کار سرگردانند به نام آموزش وارد می شوند، اما عملا آموزش بخش کوچکی از ساعات حضور آن ها در بیمارستان را تشکیل می دهد و کارهای بر زمین مانده فراوان و کمبود پرسنل درمانی، عملا دستیاران را به نیروی درمانی بدل نموده است نیرویی که حتی در مقابل خطای احتمالی نیز مسئولیت قانونی دارد.

وی گفت: دستیاران ایرانی چیزی به نام حقوق دریافت نمی نمایند و از سایر مزایا مانند بیمه و سنوات نیز بی بهره اند، وزارت بهداشت صرفا به آن ها کمک هزینه ای ناچیز به مبلغ یک میلیون و 100 هزار تومان تا یک میلیون و 400 هزار تومان پرداخت می نماید، پر واضح است که چنین کمک هزینه ای در قبال ساعات و حجم کار دستیاران در بیمارستان ها بسیار ناچیز و ناعادلانه است، زیرا این گروه ها که هفت سال را در دوره عمومی گذرانده اند، از حق کار به عنوان پزشک عمومی برای گذران امورات روزمره زندگی خویش نیز محروم هستند و این کمک هزینه ناچیز به هیچ وجه پاسخگو و شایسته احتیاجهای یک پزشک عمومیِ در حال گذراندنِ دوران دستیاری نیست.

شهریار پور گفت: آموزش باید به صندلی اصلی خود برگردد، واقعیت آن است که در بیمارستان های آموزشی بیشتر از آنکه کار آموزشی صورت گیرد، کار درمانی انجام می گردد و ترکیب نادرست بخش های درمانی و آموزشی بیماری مزمن بیمارستان های آموزشی است و در این میان، درمان پیروز و آموزش شکست خورده و حاشیه نشین است.

رزیدنت طب اورژانس دانشگاه علوم پزشکی تهران به علت تمایل دانشجویان پزشکی به ادامه تحصیل در خارج از کشور را شرایط نامناسب آزمون دستیاری پزشکی در ایران دانست و اضافه نمود: دانشجویان پزشکی پس از تبدیل شدن به پزشک عمومی برای ادامه تحصیلی در رشته های تخصصی باید در آزمون دستیاری پزشکی شرکت نمایند.

وی ادامه داد: پزشکانی که به کشورهای همسایه می روند بعد از دو یا سه سال می توانند روی درآمد معینی حساب باز نمایند. در حالیکه در کشور ما درآمدها نوسان دارد و نمی توان بر اساس آن برنامه ریزی کرد.

اعمال سهمیه بندی مهمترین ضعف قوانین آموزش پزشکی

مطلع اشرفی دهکردی رزیدنت سال چهارم روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با انتقاد از اینکه در سیاستگذاری های مربوط به حوزه پزشکی هیچ ثباتی دیده نمی گردد، اظهار کرد: افزایش نسبی پذیرش دانشجویان شهریه پرداز در دانشگاه های دولتی برای رشته های علوم پزشکی از نظر عدالت آموزش ایراد دارد. البته با این سیستم آموزشی تنها مسائل تئوری سنجیده می گردد بدون اینکه قدرت تحلیل و مهارت های پزشکی و توانمندی افراد ارزیابی گردد.

وی به مشکلات معیشتی اشاره نمود و اضافه نمود: یک رزیدنت با کمک هزینه تحصیلی به طور متوسط یک میلیون و 500 هزار تومان چگونه می تواند خوراک، پوشاک، تهیه مسکن، مخارج دیگر خود را تامین کند؟اشرفی دهکردی ادامه داد: متاسفانه درگیری همکاران در مسائل رفاهی و معیشتی به حدی است که تمام مسائل آموزشی و پژوهشی را تحت تاثیر قرار داده و دیگر رزیدنت به درس خواندن، رتبه آوردن برای بورد، فراوری علم، نوشتن مقاله و غیره فکر نمی نماید.وی با گلایه از بی هویت بودن رزیدنت ها در بیمارستان های آموزشی گفت: اگر رزیدنت نیروی کار است که باید حقوق و مزایایی طبق قوانین وزارت کار و بیمه داشته باشد و در صورت قصور هم پاسخگو خواهد بود اما اگر محصل است و برای ادامه تحصیل کمک هزینه دریافت می نماید، چرا باید به مراجع قانونی پاسخگو باشد؟ گویا رزیدنت اینجا بی هویت است.اشرفی دهکردی با اشاره به اینکه در سالیان گذشته شرایط بهتری در پذیرش دستیاران حاکم بود، توضیح داد: در حال حاضر سهمیه ها در آزمون دستیاری پزشکی تبعیضی ناعادلانه و خلاف قانون اساسی است و بیشتر شبیه یک مسله خویشاوندی و خویشاوند انگاری است.

وی با انتقاد از سیاست های رسانه ها در تضعیف صندلی پزشکان جامعه، نقش برنامه های فرهنگی رسانه ها در رفع کردن مشکلات و خلاهای ناشی از خدشه دار شدن حرمت پزشکان در کشور را بسیار مهم ارزیابی کرد و گفت : متاسفانه رسانه ها با بزرگ نمایی از خطاها و جزئیات کار پزشکان تحت عناوین مختلف طنز یا گزارش، آسیب های جدی به جامعه پزشکی وارد می نمایند و بیشترین ضرر را به مردم و بیماران می رساند.اشرفی دهکردی مهاجرت اجباری پزشکان جوان را از دیگر مشکلات بیان کرد و گفت: متاسفانه هزینه های بسیار هنگفتی از پول بیت المال برای تحصیل دانشجویان رشته های پزشکی می گردد اما به دلیل بی انگیزگی و ناامیدی از آینده شغلی بعد از اتمام دوره پزشکی عمومی کشور را ترک می نمایند و در کشورهای دیگر ادامه تحصیل می دهند و در نهایت مشغل به کار می شوند.

وی در سرانجام به طرح تحول نظام سلامت اشاره نمود و اضافه نمود: پروژه اصلی که عدالت در حوزه سلامت است، ذاتا امری نیک و قابل تقدیر است اما باید توجه کرد که بیمارستان های دولتی به ویژه بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه، توسط انترن ها و رزیدنت اداره می شوند، در حالی این افراد هیچ گونه سهمی از آن نمی برند که امیدوارم مسئولین به امر توجه نمایند.به گزارش خبرنگاران، این مسائل و دردل ها در حالی از سوی زریدنت ها و دستیاران مطرح می گردد که رزیدنت ها در ایران با مشکلات رفاهی، حقوقی و مالی بسیاری دست و پنجه نرم می نمایند و همچنان احتیاج به حمایت بیشتر دستیاران از سوی مسئولان وزارت بهداشت، بیش از پیش احساس می گردد و امید است که وعده مسولان شعار گونه نباشد.