نگرانی یک هنرمند برای از دست رفتن موسیقی اصیل ایرانی - مجله جاودان

رامین جزایری - سازنده ساز و نوازنده - که قرار است در مراسم اختتامیه سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر از او تقدیر گردد، پیش از این تقدیر در گفت وگویی با خبرنگاران شرکت کرد و درباره ساختن ساز و لازمه های این حرفه، گفت: ساز سازی در جهان یکی از کارهای پیچیده و دارای فن های خیلی تخصصی است. همچنین این مهارت با چند شغل و حرفه پیچیده درگیر است؛ به گونه ای که سازنده ساز باید با موسیقی، نوازندگی، چوب و نجاری، رنگ کاری و ابزار آشنا باشد.

او افزود که سازنده ساز باید توانایی های بالایی داشته باشد و از ابتدا با آزمون و خطا آغاز کند و پیش رود.

جزایری با بیان اینکه در گذشته سازندگان ساز با همه مهارت های لازم را داشته ایم، گفت: با این حال امروزه سازسازی در ایران سطح خیلی پایینی دارد و هنوز نمی توانیم سازهای درجه یک و با کیفیت بسازیم. به همین دلیل کسی که می خواهد سازنده ساز باشد باید در قدم اول این حرفه را آموزش ببیند، اینگونه حدود 10 سال از کسانی که به صورت تجربی این مهارت را آموخته اند جلو خواهد بود.

این سازنده ساز درباره ایجاد مکان های آموزشی سازسازی اعلام کرد: برای آموزش آکادمیک این حرفه می توان یک مدرسه برای آن تأسیس کرد و یا می توان آن را به عنوان یکی از زیر شاخه های موسیقی در دانشگاه تدریس کرد.

یکی از لازمه های ساختن ساز، بلد بودن مهارت نوازندگی است؛ او در این زمینه گفت: استاد خودم همواره می گفت که سازنده ساز باید بداند که برای چه مکتبی ساز می سازد، چه نوع صدایی را از ساز می خواهد و برای چه نوع مکتب موسیقایی ساز را می سازد. زیرا موسیقی ایرانی بر بداهه نوازی راسخ است و سازها خیلی شخصی تر هستند. همچنین در موسیقی ایرانی تنوع سازها و صدا زیاد و نقش ساز در موسیقی که اجرا می گردد مهم است.

او اعلام کرد که موسیقی ایرانی همانند موسیقی غربی نیست که نوازنده یک قطعه را با هر نوع ساز خوب یا بدی که بنوازد تغییری در قطعه ایجاد نگردد.

جزایری به همین دلیل ادامه داد: اگر در ایران به یک نوازنده درجه یک یا بداهه نواز دو ساز با دو کیفیت متفاوت از یک نوع بدهی، ممکن است تنوع موسیقی آنها خیلی زیاد گردد و دو چیز مختلف را بنوازند. کیفیت ساز هم در صدای موسیقی که اجرا می گردد مؤثر و هم برای نوازنده مهم است. به همین دلیل شناخت نسبت به مکاتب نوازندگی ضروری است، البته لازم نیست که سازنده ساز خیلی نوازنده خوبی باشد ولی ضروری است کسی که ساز می سازد تا حدودی با نوازندگی آشنا باشد.

وی در پاسخ به اینکه سازسازی هنر است یا صنعت؟ گفت: بحث های زیادی در این زمینه وجود دارد. طبیعتاً ساز سازها آن را هنر می دانند و عده ای نیز به واسطه اینکه یک کار صنعتی است، آن را صنعت می دانند. ولی استادان من معتقد بودند که اگر یک ساز در مراحل ابتدایی باشد و الگوهای اصلی یک ساز و صدا را داشته باشد، در مراحل مقدماتی قطعاً صنعت حساب می گردد. ولی اگر قرار باشد آن ساز به کیفیت خاصی برسد و نقشی در فراوری موسیقی داشته باشد، شاید بتوان آن را یک هنر حساب کرد.

او ادامه داد: در کل ساز همانند یک فیلتر و صافی است که نوازنده همه دانسته های خود را باید به وسیله آن ارائه دهد پس قطعاً چنین سازی در خلق هنر تأثیر بالایی دارد و ساختن آن می تواند هنر حساب گردد.

جزایری درباره دغدغه کنونی اش اعلام کرد که در حال حاضر خیلی نگران از دست رفتن موسیقی اصیل ایرانی و کیفیت موسیقی تکنوازی و بداهه است.

او ادامه داد: امروزه جنبه موسیقایی در حال کم شدن است؛ در صورتی که به خاطر عواملی همچون حضور فضای مجازی به جنبه نمایشی و تصویری موسیقی اضافه می گردد. در واقع سازها رو به نمایشی و تزئینی شدن می روند، گویی که زیبایی ساز به جای صدای آن دارای ارجحیت شده است.

این سازنده ساز ایرانی اعلام کرد که افرادی در زمینه موسیقی با تمرین زیاد و فرز کردن حرکات انگشتان و دستان خود مقام موزیسین می گیرند.

او اضافه نمود: موسیقی بلد بودن به سرعت انگشتان نیست. خلق موسیقی یک کار ذهنی است و ذهن موسیقی دان باید تعلیم ببیند. به نظر می آید که ما داریم از این حالت دور می شویم و فضا برای رشد افرادی که واقعاً استعداد دارند کمتر می گردد.

جزایری اظهار کرد که موسیقیدان خوب کسی است که بتوان اثر او را بارها و بارها گوش داد؛ چراکه برای رسیدن به این درجه زمان زیادی را کار نموده است.

او ادامه داد: البته باید یادمان باشد که رسیدن به این نقطه سال ها زمان می برد، ولی چه کسی در این سال ها از هنرمند حمایت خواهد نمود؟ این امر همانند این است که ما دوست داریم یک میوه خیلی خوب بخوریم ولی تنها در خیابان راه می رویم تا شاید اتفاقی یک درخت را ببینیم و میوه آن را بچینیم. اگرچه که این روند درست نیست و برای رسیدن به میوه خوب باید از درخت آن به درستی مراقبت گردد.

جزایری در خاتمه اعلام کرد: در شرایط فعلی نقش نهادها و سازمان هایی که باید از نوازنده ها حمایت نمایند و آنها را تشویق نمایند کم شده و همه منتظرند که یک نفر به صورت اتفاقی با سعی و کوشش خود به جایگاهی برسد و همه را بهره مند کند که این دور از انتظار است.