سرای مشیر ، بازاری قدیمی در دل شیراز - مجله جاودان

اگر برای بار اول گذرتان به آنجا بیفتد شاید نتوانید بین سرای مشیر و بازار وکیل تفکیکی قائل شوید اما چیزی که باعث تمایز این دو بازار از هم می گردد حیاطی در وسط بنای هشتی است به طوری که حوضی بزرگ در وسط حیاط و درختان نارنج در اطراف جذابیت آن را دو چندان نموده است. مدتی در این حیاط بنشینید و از تماشای درختان نارنج و رفت و آمد اطراف لذت ببرند.

معماری سرای مشیر

سر در ورودی سرای مشیر، دارای دو طبقه کاشی کاری شده است که چند لچکی نیز در آن نهاده شده است. در بالای آن نیز، به جهت نورگیری حجره های طبقه دوم سرا، پنجره ای مشبک از آجر نهاده شده است.رخ بام نیز از قطعات سنگ یکپارچه تهیه شده است.

در دو طرف نمای سردر ورودی، دو اسپره کاشی کاری شده وجود دارد و بالاتر از آن، مقرنس هایی از کاشی نهاده شده است. در زیر آن کتیبه ای کاشی کاری شده با زمینه لاجوردی و خط نستعلیق عبارت سرای گلشن بنای مرحمت پناه حاجی میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک شیرازی را نشان می دهد. در پایین کتیبه، دو سنگ مرمری نهاده شده که بر روی آنها در سه سطر عبارتی در بیان اهداف تأسیس سرا، حجاری شده است و در انتها نیز تاریخ 1282 ه.ق قید شده است. در دو طرف این دو سنگ، دو حاشیه کاشی کاری مزین به شاخ و گل و برگ، نهاده شده است. دو پله از دو تخته سنگ یک پارچه، در ورودی این سرا به سوی دالان ورودی نهاده شده است. در عرق چین سقف دالان ورودی ترنج هایی بر وری قطعات کاشی کاری وجود دارد.

سرای مشیر دارای دو طبقه است که کف پوش طبقه اول از قلوه سنگ و طبقه دوم سنگ و آجر است. در هر طبقه حجره هایی وجود دارد و در جلو حجره ها، ایوانی نهاده شده است. حجره های طبقه دوم یکتو هستند و مرزهای لچکی های آن کاشی کاری شده است. حجره های طبقه یا اشکوب اول، تودرتو می باشد و از طریق راهرویی به حیاط متصل می شوند. این حجره ها دارای درهای چوبی منبت و مشبکی هستند که از چوب ساج ساخته شده اند. سه رشته پلکان در سه ضلع مختلف طبقه اول را به طبقه دوم متصل می نماید. طبقه یا اشکوب دوم در لبه ایوان دارای فخرمدین است. این بنا خود به شکل هشت ضلعی است که اتاق ها در هشت ضلع آن نهاده شده است.

در وسط حیاط نیز حوض بزرگ هشت ضلعی ای نهاده شده است که لبه و پاشویه آن از سنگ های مختلف یکپارچه ساخته شده است و در آن سه فواره وجود دارد. در چهار طرف این حوض، باغچه هایی نهاده شده است و در آن درخت نارنج پرورش یافته است. کف پوش سرای مشیر، قطعات کوچک سنگ است. در ضلع شمالی این سرا، در فضای بسته هشت ضلعی، ساختمان هایی نهاده شده که دارای سقف مرتفعی است که کاشی کاری و مقرنس کاری شده است. در وسط گنبد آن نیز، بادگیری وجود دارد که در دهانه آن اشعاری مشتمل بر نام چهارده امام، با خط نستعلیق بر روی کاشی نگاشته شده است. این ساختمان مدتی در اختیار سازمان جلب سیاحان فارس نهاده شد. آنها نیز در این محل . در ضلع جنوبی حیاط نیز تالار و اتاق هایی در بخش های بالا و پایین نهاده شده است.

در ضلع شرقی و غربی حیاط، مغازه ها و راهروهایی وجود دارد که در مغازه ها همگی ارسی های چوبی است که با شیشه های رنگی تزیین شده است.معماری این بنا، برگرفته از معماری کاروانسراهای صفوی است.سازمان میراث فرهنگی، این بنا را در سال 1347 ه.ش . با شماره 424 به ثبت تاریخی رسانید .جایی که روزانه پذیرای هزاران جهانگرد داخلی و خارجی است. این بنا امروزه به محلی تبدیل شده تا بخشی از صنایع دستی استان فارس در آن به نمایش درآید. در محوطه سرای مشیر 10 فروشگاه متعلق به میراث فرهنگی صنایع دستی و جهانگردی برای حمایت از فراوری کنندگان و صنعتگران صنایع دستی قرار داده شده تا محلی برای عرضه فراوریات صنعتگران استان فارس باشد. در سرای مشیر بیش از 60 رشته فراوریات صنایع دستی را می توان ملاحظه کرد.

سرای مشیر چند سال بعد از ساخت و در سال 1348 بازسازی و بازسازی شد تا زیبایی های معماری آن دوباره به همان شکوه سابق برگردد. در زمان بازسازی حوضچه ای که در وسط بازار بود به شکل چایخانه در آمد و اتاق های بازار هم به جایی برای نمایش هنرهای دستی تبدیل شدند. در سردر ورودی بازار مشیر کتیبه ای به چشم می خورد که در رمضان سال 1288 هجری قمری ثبت شده و طبق ان این مجموعه وقف امام پنج شیعیان شده است.

مغازه هایی که در این مجموعه است متعلق به سازمان حج و اوقاف هستند و به مغازه داران اجاره می شوند. یکی از ویژگی های منحصربفرد این بنا سقف حجره های آن است که به فرم طاق ضربی با الوار درست شده اند. اگر خیال دارید که در سفر به شیراز صنایع دستی تهیه کنید کافیست سری به سرای مشیر بزنید و خیالتان راحت باشد که حتما جیزی باب میل را پیدا می کنید. سرای مشیر بدون شک یکی از برترین جاها برای خرید صنایع دستی است که با توجه به ویژگی های تاریخی اش ارزش زیادی برای جهانگردان دارد. حتی اگر نمی خواهید خرید کنید و یا به تماشای معماری تاریخی این محل هم علاقه ای ندارید باز هم به سرای مشیر بروید چون کافیست در کنار حوضچه بنشینید و از خنکای آب و تماشای اطراف لذت ببرید.

منبع:سیـری در ایـران