المیادین آنالیز کرد: تجاوز آمریکا به هواپیمای مسافربری ایران از منظر حقوق بین الملل - مجله جاودان

اگر علاقمند به دریافت بهترین خدمات تحصیل آمریکا هستید با ما همراه شوید، با مجری مستقیم ویزای تحصیلی آمریکا، با دریافت مشاوره رایگان از مجربترین تیم مهاجرتی آمریکا، بهترین مسیر را به سوی دانشگاه های آمریکا انتخاب کنید.

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران در یک اقدام تحریک آمیز غیرمنتظره٬ جنگنده های آمریکایی اقدام به تجاوز به هواپیمای مسافربری ایران که در حال پرواز به سمت بیروت بود٬ کردند.

پس از آن در اولین واکنش رسمی ایالات متحده به این تجاوز٬ بیل اوربان سخنگوی سازمان تروریستی فرماندهی مرکزی آمریکا مدعی شد که جنگنده اف 15 در حال اجرا مأموریت عادی خود در اطراف پایگاه التنف سوریه بود که در فاصله ایمن حدود 1000متری، اقدام به شناسایی هواپیمای مسافربری ماهان ایران کرد.

اما این حادثه موجب اضطراب و ترس مسافران هواپیما و نیز مجروح شدن شماری از آنها در حین تغییر جهت اضطراری هواپیما شده که این موضوع باید در دادگاه های جنایی بین المللی مورد آنالیز قرار بگیرد و دادخواست هایی نیز در این زمینه مطرح شده است.

به همین دلیل آنالیز این اتفاق خطرناک از منظر قانونی و سیاسی و روشن کردن راهکارهای قانونی برای طرف های آسیب دیده از این تجاوز آشکار و جلوگیری از تکرار چنین حوادثی در آینده خالی از فایده نیست.

بعد قانونی اقدام خصمانه آمریکا علیه هواپیمای مسافربری ایران

سازمان بین المللی هوانوردی غیرنظامی ایکائو موظف است که تحقیقات لازم در مورد این حادثه را انجام دهد و تعیین کند که آیا آمریکایی ها واقعاً توافق نامه 1944 شیکاگو و 1971 مونترآل را عملاً نقض نموده اند٬ و سپس اقدامات لازم در این خصوص اتخاذ گردد.

سازمان هواپیمای کشوری ایران نیز در واکنش به این حادثه٬ بر اساس مفاد ضمیمه 13 پیمان شیکاگو ضمن برقراری تماس با طرف سوری، خواهان آنالیز سریع و دقیق رویداد شد و تیم فنی آنالیز سوانح ایران نیز از دقایق اولیه پس از ورود هواپیمای ماهان به فرودگاه امام خمینی(ره)، آنالیز فنی رویداد را شروع کرد.

طبق توافق نامه شیکاگو در سال 1944 همه کشورهای امضانماینده آن٬ حاکمیت کامل بر حریم هوایی خود را دارند؛ همان طور که در بند 6 این توافق نامه آمده: هیچ خط هوایی بین المللی نمی تواند بر فراز منطقه کشورهای امضانماینده این توافق پرواز کند٬ مگر اینکه مجوز ویژه ای از جانب آن کشور داشته باشد.

این به معنای آن است که جنگنده های آمریکایی در وهله اول و اساساً حاکمیت سوریه را نقض نموده اند و این اقدام آنها هیچ ارتباطی به انجام مأموریتی در چارچوب مبارزه ادعایی با تروریسم که نیروهای آمریکایی به این بهانه در خاک سوریه اشغالگری می نمایند٬ نداشت.

اما توافق مونترآل که در 23 سپتامبر 1971 در کنفرانس بین المللی حقوق هوایی در شهر مونترآل کانادا منعقد و در 26 ژانویه 1973 لازم الاجرا شد٬ یک توافق چندجانبه با هدف سرکوب اقدامات غیرقانونی ضد ایمنی هواپیماهای غیرنظامی است که در آن مجازات هایی برای نقض این توافق و تهدید ایمنی هواپیماها در نظر گرفته شده است.

بنابراین دو کشور ایران و سوریه می توانند شکایت خود را تحویل سازمان بین المللی هوانوردی غیرنظامی بدهند تا در این مورد که آمریکا با نقض توافق های مذکور ایمنی هواپیمای مسافربری ایران را تهدید نموده است قضاوت گردد.

آنالیز بعد سیاسی تجاوز واشنگتن در آسمان سوریه علیه هواپیمای غیرنظامی ایرانی

اما در چارچوب سیاسی٬ صرف نظر از توجیهات آمریکا درباره این اقدام خصمانه ضد هواپیمای مسافربری ایران و ادعای اینکه چنین حوادثی عادی بوده و واشنگتن هیچ یک از استانداردهای بین المللی را نقض ننموده است٬ چنین حرکت تحریک آمیزی علامت سؤال های بزرگی را مطرح می نماید که آمریکایی ها تا چه اندازه می خواهند در تنش آفرینی در خاورمیانه پیش بفرایند.

به همین دلیل ناصیف حتی وزیر خارجه لبنان نیز در واکنش به تجاوز جنگنده های آمریکایی علیه هواپیمای مسافربری ایران در آسمان سوریه گفت: ما از صندلی وزارت خارجه٬ این رفتار تحریک آمیز آمریکا را که جان و سلامت مسافران را به خطر انداخت به شدت محکوم می کنیم.

وی در این راستا اضافه نمود: هرگونه اقدام متجاوزانه ضد هواپیماهای غیرنظامی از جانب هواپیمای نظامی محکوم و مستلزم پیگیری های بین المللی است.

اما دکتر حسن جونی استاد حقوق بین الملل در دانشگاه لبنان در این زمینه تأکید کرد که نباید به سادگی از این اقدام آمریکا گذشت٬ قانون بین المللی این حادثه را یک عملیات تروریستی به شمار می آورد؛ زیرا غیرنظامیان را مورد هدف قرار داده و هدف آن ایجاد رعب و وحشت میان مسافران بوده است.

از نظر این استاد لبنانی؛ زمانی که ما اقدام به چنین حرکتی می کنیم درواقع مرتکب عملیات تروریستی شده ایم؛ همان کاری که آمریکا با هواپیماهای تروریستی خود انجام داد.

حسن جونی انکار نمی نماید که گاهی ممکن است اشتباهی در آسمان رخ دهد؛ اما این اقدام آمریکایی ها اشتباه نبود٬ هواپیمای ایران یک هواپیمای غیرنظامی از یک خط هوایی معروف بود که از تهران پرواز نموده بود. به گفته وی بنابراین آمریکا نمی تواند ادعا کند که در تشخیص هواپیما اشتباه نموده است؛ زیرا با توجه به حضور نظامیان واشنگتن در منطقه و به ویژه عراق٬ آمریکایی ها هرنوع هواپیما را از لحظه پرواز آن در آسمان زیرنظر دارند.

استاد حقوق بین الملل دانشگاه لبنان تأکید کرد: آنچه رخ داد یک جنایت و قلدری آشکار در چارچوب عملیات تروریستی خطرناک بود. صحبت از اشتباه درباره تشخیص نوع هواپیما بسیار خطرناک است؛ برای لحظه ای تصور کنیم که همه کشورهای دنیا با همین فرایند عمل نمایند٬ در این صورت با موجی از تصادف های هوایی روبرو خواهیم بود، زیرا روزانه ده ها هزار هواپیمای غیرنظامی در آسمان پرواز می نمایند.

استاد لبنانی اقدام تحریک آمیز آمریکا علیه هواپیمای مسافربری ایران را در 3 نقطه طبقه بندی می نماید:

تا جایی که مربوط به هواپیمای ایرانی است٬ واشنگتن عملاً و به شکل خطرناک توافق مونترآل در سال 1971 و توافق سازمان هوانوردی غیرنظامی و نیز توافق شیکاگو را نقض نموده است. این نقض هوایی به شدت خطرناک است؛ زیرا سازمان بین المللی چنین اموری را تنظیم می نماید و همین امر موجب می گردد ایران از آمریکا به این سازمان شکایت کند.

اما درباره آنچه به سوریه مربوط است٬ آمریکا با این اقدام حاکمیت سوریه را نقض نموده؛ زیرا استقلال سوریه تنها روی زمین نیست و بر آسمان و حریم هوایی این کشور نیز صدق می نماید، علاوه بر آن نوعی درگیری واضح نیز میان سوریه و ایالات متحده در خاک سوریه به دلیل اشغالگری های واشنگتن در این کشور وجود دارد و همین موضوع می تواند انگیزه ای برای عمدی و جنایتکارانه بودن اقدام مذکور آمریکایی ها باشد.

آن بخش از این حادثه که مربوط به لبنان است٬ مسئولیت هرگونه آسیب و خسارت علیه لبنانی ها در این زمینه به عهده ایالات متحده است و حقوق بین الملل٬ واشنگتن را در این زمینه مسئول می داند. افراد لبنانی که از این اتفاق متضرر شده اند می توانند اولاً به دادگستری لبنان و سپس به دادگاه های بین المللی متخصص در رسیدگی به جرایم تروریستی مراجعه و طلب خسارت نمایند. ایران و لبنان اگر بخواهند می توانند به سادگی به اتهام نقض توافق مونترآل از آمریکا شکایت نمایند؛ همانند کاری که لیبی پیش از این انجام داده بود، اما در این صورت قطعاً آمریکا کوشش خواهد نمود این قوانین را دور زده و به بهانه ای پفراینده را به شورای امنیت ارجاع دهد.

در انتها این استاد لبنانی مجدداً تأکید کرد: ما اکنون در برابر یک جنایت تروریستی قرار داریم؛ مشابه جنایتی که واشنگتن در سال 1988 با سرنگون کردن هواپیمای مسافربری جمهوری اسلامی ایران و شهادت همه سرنشینان آن مرتکب شد.

منبع: المیادین

+