تاریخ و هویت لارستان قربانی ناهماهنگی مسئولان، سرنوشت بافت تاریخی لار عرصه پاس کاری نهادهای متولی - مجله جاودان

به گزارش خبرنگاران از شیراز، در گوشه گوشه شهر قدیم لار می توان آثاری را از تمامی دوره های تاریخی پیدا کرد از بازار قیصریه که متعلق به پیش از اسلام است تا کاروان سراهایی که متعلق به دوران قاجار هستند. بافت قدیمی لار به گفته اسحاق شاکری مسئول واحد بهسازی و نوسازی شهرداری لار 129 هکتار است که از این میان 67 هکتار بافت تاریخی محسوب می گردد.

حامد مقدم، استاد دانشگاه و کارشناس شهرسازی و معماری با تاکید بر اینکه باید بین بافت تاریخی و فرسوده و قدیمی تفاوت قائل شد، به خبرنگار خبرنگاران می گوید: بافت تاریخی، بافتی هست که دارای عناصر تاریخی باشند به نوعی که این عناصر در ذهن مردم نوعی هویت ایجاد نمایند.

وی بر این باور است که شهرها مانند یک موجود زنده تحرک و پویایی دارند و بافت فرسوده بافتی بی تحرک و بدون پویایی ضروری است هر چند که اغلب بافت تاریخی و بافت فرسوده بر هم منطبق هستند اما این دو تفاوت آشکار با هم دارند و بافت تاریخی نیازمند مرمت و احیا و بافت فرسوده نیازمند بازسازی و گاه تخریب است.

آنطور که مقدم می گوید: بازار قیصریه و اطراف آن از کاروانسراهای قدیمی تا مسجد جامع که امروزه شکلی نو به خود گرفته است و قلعه اژدها پیکر و خانه های تاریخی آن منطقه در مجموع عناصری را تشکیل می دهند که به طور کلی و با صرف نظر از معابری که در طرح های شهری مابین آنها ایجاد شده است، بافت تاریخی لار را تشکیل می دهند.

این بافت که نقش هویتی در فرهنگ لار دارد و می تواند یکی از منابع درآمدی و توسعه گردشگری در این شهرستان باشد امروزه با مسائل بسیاری روبه رو شده است که از جمله می توان به ساکن شدن اتباع بیگانه در خانه های تاریخی به ویژه خانه محمودی اشاره نمود.

علاوه بر آن ضلع غربی بازار قیصریه به عنوان شاخص ترین اثر تاریخی لار و نمود بافت تاریخی این شهر به صورت ویرانه ای درآمده است و مسائلی را برای بازاریان، مردم ساکن در آن منطقه و بازار قیصریه به وجود آورده است.

سیما علویه، سرپرست میراث فرهنگی لارستان بزرگترین معضل بافت تاریخی لار را عدم طرح جامع و کامل می داند و این مشکل را ناشی از عدم هماهنگی مسئولان شهرستان و استان اعلام می نماید. به گفته وی بعضی از ساخت وسازها در بافت تاریخی به نمای بصری بازار قیصریه آسیب زده است اما به دلیل اینکه بین مسئولان شهرستان هماهنگی لازم وجود ندارد میراث فرهنگی پیروز نشده که مانع این ساخت و سازها گردد.

حامد مقدم این گفته علویه را به مبحث مدیریت واحد شهری ربط می دهد و می گوید: در بسیاری از کشورها مدیریت شهری به عهده یک نهاد است که به صورت واحد انجام می گردد و مسئولیت تمام موارد آن شهر به عهده نهاد مربوطه است اما در ایران و به تبع آن در لار هر نهاد مسئولیت بخشی از شهر را بر عهده دارد که این امر گاه مسائلی را به وجود می آورد.

به گفته وی بنا به وظیفه تعریف شده مسئولیت حفاظت و مرمت آثار و بافت تاریخی بر عهده میراث فرهنگی است اما میراث فرهنگی به عنوان بخش دولتی بودجه و قدرت اجرایی لازم برای انجام کامل این وظیفه را ندارد و در مقابل شهرداری برای انجام بسیاری از پروژه های شهری که در بافت تاریخی قرار می گیرد باید با میراث فرهنگی هماهنگ باشد.

این امر گاه مسائلی را بین شهرداری ها و سازمان میراث فرهنگی در شهرها به وجود می آورد، به گفته مقدم زمانی که بودجه و قدرت اجرایی در دست یک نهاد است و نهاد متولی قدرت و بودجه لازم را ندارد در فضای شهری خلایی ایجاد می گردد.

جمشید جعفرپور نیز در 14 اردیبهشت سال جاری در گفت وگو با خبرگزاری ملت گفته است با وجود اینکه سازمان میراث فرهنگی، شهرداری و وزارت راه و شهرسازی هر کدام به نوعی متولی حفاظت از بافت های تاریخی هستند اما عدم بودجه کافی میراث فرهنگی برای احیا آنها و مقررات سختگیرانه این سازمان سبب شده که مسائل مربوط به بافت و خانه های تاریخی حل نشده باقی بماند.

به گفته وی یکی از راه چاره هایی که پیشنهاد می گردد این است که خانه ها و بافت های تاریخی توسط وزارت راه خریداری گردد و پس از آن این اماکن در اختیار نهادهای فرهنگی دولتی قرار بگیرد تا علاوه بر حفظ بنای تاریخی استفاده فرهنگی نیز از آن بگردد.

سیما علویه، سرپرست میراث فرهنگی لارستان تسهیل ورود سرمایه گذار و بخش خصوصی برای تغییر کاربری خانه های تاریخی را راه چاره حل مسئله می داند و یکی از مسائل موجود بر سر این راه بروکراسی های طولانی و خسته نماینده ادارات اعلام می نماید علاوه بر آن علویه از عدم تمایل بعضی از مالکان از فروش و واگذاری خانه تاریخی نیز به عنوان مسئله ای لاینحل در لار نام می برد.

اسحاق شاکری، مسئول واحد بهسازی و نوسازی شهرداری لار نیز این گفته علویه را تائید می نماید و می گوید: شورای شهر و شهرداری برنامه های مرمتی زیادی برای خانه ها و بافت تاریخی لار انجام داده و در شرف اقدام است اما گاهی مالکان و وارثان این خانه ها مسائلی را برای شهرداری به وجود می آورند.

در این میان حامد مقدم راه چاره دیگری برای حل این مشکل دارد. این استاد دانشگاه می گوید: ابتدا باید اهمیت این خانه ها و بافت های تاریخی را برای مردم روشن کرد چراکه با آموزش مردم و فعالیت های اجتماعی آنان نه تنها بافت حفظ می گردد بلکه در صورتی که اقدامی تخریبی از سوی یک نهاد بخواهد انجام گردد با اعتراض مردم روبه رو می گردد.

وی بر این باور است که مطالبه و خواست عمومی برای حفظ آثار بهترین نتیجه را برای احیا و حفظ آنها دارد و پس از حساس کردن ذهن مردم باید میراث فرهنگی نسبت به شناسایی و مستندسازی این بافت اقدام کند تا طرح هایی متناسب با احیا و مرمت بافت تهیه گردد و ساخت وسازهای شهری با رعایت حدود و حریم این بافت انجام گیرد.