تازه ترین پیش بینی محققان از آینده کرونا، واکسنها چقدر نویدبخش اند - مجله جاودان

با این وجود هرچند طی بازه گفته شده دانشمندان دستاوردهایی داشتند و چند واکسن کارآمد تولید شد، اما از سوی دیگر شرایط واکسیناسیون، رفتار و جهش های ویروس کرونا نظر کارشناسان را درباره آینده این بیماری و زمان ریشه کن کردن آن بارها تغییر داد. به همین دلیل رویترز در گزارشی در این باره می نویسد: بسکمک از کارشناسان در سراسر جهان پیش بینی های کریس موری یکی از کارشناسان بیماری در دانشگاه واشنگتن درباره میزان گسترش عفونت و مرگ های ناشی از کووید 19 دنبال می کردند. اما او نیز دیدگاه خود را درباره جهت پاندمی کووید 19 تغییر داده است. او تا همین اواخر امیدوار بود تولید چند واکسن کارآمد به کشورها کمک کند تا ایمنی دسته جمعی به وجود بیاورند یا زنجیره انتقال را از طریق واکسیناسیون و همچنین تولید آنتی بادی در بدن افراد (در نتیجه ابتلاء به عفونت) حذف کنند. اما ماه گذشته اطلاعات آزمایش بالینی واکسنی در آفریقای جنوبی نشان داد ممکن است روی شیوع شاخه ویروس کرونا مؤثر باشد و تأثیرگذاری واکسن را کاهش دهد. او اکنون مشغول آپدیت مدل های خود است تا پیش بینی های جدیدی ارائه کند.

واکسن ها نویدبخش آینده ای بهتر

از سوی دیگر این نشریه مصاحبه ای با 18 متخصص انجام داده که از نزدیک پاندمی را رصد می کنند یا مشغول کنترل تأثیرات آن هستند. این مصاحبه حاکی از اتفاق نظر جدیدی میان محققان است. بسکمک از آنها معتقدند تأیید واکسن های جدید با کارآمدی بالای حدود 95 درصد در اواخر سال گذشته امیدها برای بهبود شرایط فعلی را افزایش داده است. البته آنها اکنون معتقدند ویروس کرونا به عنوان یک ویروس بومی (اندمیک) باقی می ماند و در جوامع مختلف شیوع می یابد. به همین دلیل محققان معتقدند افراد (به خصوص عده ای که در معرض ریسک بالای ابتلاء قرار دارند) باید همچنان اقداماتی مانند استفاده از ماسک و اجتناب از اماکن شلوغ را در بازه های شیوع کووید 19 انجام دهند.

برخی محققان اذعان می کنند احتمال دارد چشم انداز شرایط بهبود یابد. واکسن های جدید با سرعت بی سابقه ای توسعه یافته اند و به نظر می رسد حتی در صورت ابتلای فرد به شاخه های جدید از بستری شدن بیماران و مرگ و میر جلوگیری می کنند. بسکمک از توسعه دهندگان واکسن اکنون مشغول توسعه دوزهای یادآور و واکسیناسیون جدیدی هستند که در مقابل شاخه های جدید کارآمدی بیشتری داشته باشد. از آغاز 2021 میلادی نرخ ابتلاء به کووید 19 در بسکمک از کشورها کاهش یافته و همچنین شدت بیماری و بستری شدن میان گروه افراد واکسینه شده، به شدت کاهش یافته است.

از سوی دیگر نشریه نیچر در ماه ژانویه از بیش از 100 ایمونولوژیست، محقق بیماری های عفونی و ویروس شناسی که روی ویروس کرونا تحقیق می کردند درباره امکان از بین بردن ویروس، سوالاتی پرسید. حدود 90 درصد آنها معتقد بودند ویروس کرونا در نهایت بومی خواهد شد به عبارت دیگر این ویروس همچنان در جوامع وجود خواهد داشت.

ویروس کرونا بومی می شود

مایکل اوسترهولم یکی از ویروس شناسان دانشگاه مینه سوتا در مینیاپولیس می گوید: از بین بردن این ویروس در جهان شبیه ساختن یک جاده سنگ فرش روی ماه است. این کار کاملاً غیرواقعی است. اما ناتوانی در از بین بردن ویروس به معنای آن نیست که مرگ و میر، بیماری یا قرنطینه اجتماعی در مقیاس و گستره فعلی ادامه خواهد یافت. شرایط آینده تا حد زیادی به تحول ویروس و نوع ایمنی بستگی دارد که مردم از طریق ابتلاء به ویروس یا واکسیناسیون به دست می آورند. آنفلوانزا و چهار ویروس کرونای انسانی که به ایجاد سرماخوردگی منجر می شوند، نیز بومی هستند. اما ترکیب واکسن های سالانه و ایمنی به دست آمده از طریق ابتلاء به معنای آن است که جوامع می توانند مرگ و میر و بیماری های فصلی را بدون نیاز به قرنطینه، ماسک یا فاصله گذاری اجتماعی تحمل کنند.

ایجاد مناطق کووید صفر

بیش از یک سوم پاسخگویان به پرسشنامه نیچر نیز معتقد بودند امکان حذف ویروس کرونا در برخی مناطق و ادامه آن در برخی جوامع دیگر وجود دارد. اما اگر بیشتر مردم واکسینه شوند، ایمنی دسته جمعی ایجاد می شود و در نتیجه ممکن است ریسک شیوع کاهش یابد. کریستوفر دای یکی از اپیدمیولوژیست های دانشگاه آکسفورد در انگلیس می گوید: حدس می زنم کووید 19 در برخی کشورها از بین برود، اما در برخی مناطقی که پوشش واکسیناسیون و اقدامات بهداشتی کافی نبوده است، ریسک شیوع ادامه دار (و حتی گسترش فصلی آن) وجود خواهد داشت.

شدت علائم بیماری کاهش می یابد

برخی محققان معتقدند ویروس کرونا در جوامع ماندگار می شود اما هنگامی که مردم نسبت به آن ایمن شوند، علائم بیماری شدید نخواهد بود.

محققان با توجه به رفتار 4 ویروس بومی کرونا به نام های OC43، 229E، NL63 و HKU1، این نتیجه گیری را اعلام کرده اند. حداقل 3 مورد از این ویروس ها صدها سال است در جوامع انسانی وجود دارند. دو مورد آنها نیز مسئول 15 درصد عفونت های تنفسی به حساب می آیند. جنیفر لاوین محقق بیماری های عفونی در دانشگاه ای موری در آتلانتا و همکارانش، با استفاده از اطلاعات مربوط به تحقیقات پیشین مدلی توسعه داده اند که نشان می دهد چگونه بچه ها قبل از سن 6 سالگی با این ویروس ها روبرو می شوند و نسبت به آنها ایمن می شوند. البته این ایمنی به سرعت از بین می رود و برای جلوگیری از ابتلای دوباره کافی نیست. اما به نظر می رسد از بیمار شدن بزرگسالان جلوگیری می کند. حتی در بچه ها علائم مربوط به نخستین بار ابتلاء معتدل است.

به گفته دانیلا ویسکوپف یکی از ایمونولوژیست های انستیتو لاجولا ایمونولوژی در کالیفرنیا، هنوز تعیین نیست ایمنی نسبت به ویروس کرونای جدید نیز به همین شیوه عمل می کند یا خیر. اما تحقیقی وسیع از افرادی که به کووید 19 مبتلا شده اند، نشان می دهد سطح آنتی بادی های خنثی کننده بدن آنها (که از ابتلای دوباره جلوگیری می کند) پس از 6تا8 ماه کاهش می یابد. اما بدن آنها سلول های حافظه B می سازد که در صورت ایجاد عفونت جدید می توانند آنتی بادی بسازند. سلول های ایمنی تی(T) نیز می توانند سلول های مبتلا به ویروس را حذف کنند.

واکسن ها و ایمنی دسته جمعی

کشورهایی که واکسیناسیون کووید 19 را آغاز کرده اند، به زودی شاهد کاهش شدت ابتلاء به این بیماری خواهند بود. اما مدت زمان بیشتری طول می کشد تا میزان تأثیرگذاری واکسن ها کاهش مسری بودن بیماری را نشان دهد. اطلاعات آزمایش های بالینی نشان می دهد واکسن هایی که از عفونت های دارای علامت جلوگیری می کنند، احتمالاً اجازه انتقال ویروس در افراد را نیز نمی دهند. اگر واکسن از انتقال بیماری جلوگیری کند و در صورتیکه برای شاخه های جدیدتر نیز کارآمد باشد، احتمالاً ویروس در برخی مناطق که تعداد کافی از جمعیت واکسینه شده اند، از بین می رود.

طبق مدلی که آلکساندار هوگان و همکارانش در امپریال کالج لندن توسعه داده اند، واکسنی که 90 درصد در انتقال بیماری کارآمد باشد باید حداقل به 55 درصد جمعیت تزریق شود تا به طور موقت ایمنی دسته جمعی به وجود آورد. البته باید قوانینی مانند فاصله گذاری اجتماعی، استفاده از ماسک، دورکاری اجرا شود تا میزان انتقال تحت کنترل باشد. در صورتی که اقدامات اجتماعی حذف شود، برای ایجاد ایمنی دسته جمعی، واکسن باید به 67 درصد جمعیت تزریق شود. اما اگر میزان انتقال بیماری به دلیل شیوع شاخه ای جدید از ویروس رشد کند یا اگر تأثیرگذاری واکسن جهت جلوگیری از انتقال بیماری کمتر از 90 درصد باشد، پوشش واکسیناسیون در جمعیت باید بیشتر شود.

با مرور زمان دردسر کرونا کمتر می شود

در سال 1918 میلادی همه گیری آنفلوانزا بسیار فراگیر شد و میلیونها نفر را قربانی کرد. این بیماری توسط نوعی ویروس به نام آنفلوانزاA به وجود می آمد که در پرندگان وجود داشت. از آن زمان تا به امروز تقریباً تمام موارد آنفلوانزاA از همان ویروس سال 1918 به وجود آمده اند. ویروس های بعدی که در سراسر جهان و هر ساله شیوع می یابند. پاندمی های آنفلوانزا زمانی اتفاق می افتند که ویروس میان جمعیت تازه و ناشناخته باشد. اما زمانیکه همه گیری فصلی شود، بخش اعظم جمعیت نسبت به آن ایمن خواهند بود. جس بلوم یکی از زیست شناسان تکامل مرکز تحقیقات سرطان فرد هاچینسون در سیاتل معتقد است ویروس کرونا نیز چنین جهتی را طی می کند. او می گوید: تصور می کنم با گذر زمان ویروس کرونا مسائل کمتری ایجاد کند و شبیه آنفلوانزا شود.

برخی دیگر از محققان معتقدند این ویروس به شکل یک الگوی فصلی در می آید که مانند آنفلوانزا زمستان هر سال شیوع می یابد. البته به نظر می رسد آنفلوانزا بسیار سریع تر از ویروس کرونای جدید جهش می یابد و در نتیجه سیستم دفاعی بدن را دور می زند. به همین دلیل است که فرمول واکسن های این بیماری باید هر سال دوباره تعیین شود، اما در خصوص کووید 19 احتمالاً به چنین فرایندی نیاز نباشد.