فصل رونق جوایز ادبی در ایلام
به گزارش مجله جاودان، خبرنگاران در ایلام - مرتضی حاتمی: برگزیده شدن در جایزه کتاب سال، عنوانی مهم و معتبر است که می تواند نگاه های منتقدان ملی و علاقه مندان را به سمت و سوی مؤلفان و کتاب های برگزیده تغییر دهد و امکان دیده شدن کتاب در سطح ملی، بیشتر میسر شود.
برگزاری مراسم اهدای جوایز ادبی به مؤلفان، نویسندگان، شاعران و روزنامه نگاران از جریان های مؤثر فرهنگی، ادبی، اجتماعی و رسانه ای است که توسط بخش های دولتی و خصوصی از آغاز تا به امروز با فراز و فرودهای کمی و محتوایی همراه بوده و گاه این جوایز مداومت داشته و گاه متوقف شده اند. در اینکه جایزه دادن و جایزه دریافت خود تبعات روانی انگیزشی و فرهنگی و اجتماعی فراوان به دنبال دارد، شک و بحثی نیست.
بی شک برگزاری جوایز ادبی در چند هدف اصلی خلاصه می شود:
بالا بردن، اعتلا و اقتدار هنر - صنعت نشر مکتوب
تقویت بنیادهای انگیزشی و روانی مؤلفان و ناشران
کمک به بالا بردن ذائقه خوانداریِ جوامع هدف و تلاش برای ظهور آثار قوی و درشت محتوا در ادبیات و رسانه و...
جایزه ادبی پروین اعتصامی ، کتاب سال دفاع مقدس ، کتاب سال شهید حبیب غنی پور، جایزه ادبی اصفهان، جایزه ادبی بهرام صادقی، جایزه جلال آل احمد، جایزه ادبی سعدی، جایزه ادبی صادق هدایت، جایزه ادبی قیصر امین پور، جایزه ادبی مهرگان (تنها جایزه غیردولتی در حوزه محیط زیست و علم)، جایزه ادبی هفت اقلیم، جایزه ادبی هوشنگ گلشیری، جایزه ادبی یلدا، جایزه بیتا، جایزه مهتاب فصلنامه نگاه نو، جایزه شعر احمد شاملو، جایزه شعر امروز ایران، جایزه منتقدان و نویسندگان مطبوعات، کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، جایزه ادبی یوسف، جایزه ادبی واو، جایره هنر و ادبیات گمانه زن، جایزه ادبی لیراو، جایزه ابوالحسن نجفی، جایزه ادبی یلدا (نشر کاروان)، جایزه ادبی روزی روزگاری، جایزه لاک پشت پرنده، جوایز شورای کتاب کودک، جایزه قاقا (هوشنگ مرادی کرمانی)، جایزه جعفر پایور، جایزه سپیدار، جایزه معصومه سهراب، جایزه ادبی چهل، جایزه فرهنگی لطیفه یارشاطر، جایزه شعر خبرنگاران و...، نام و عنوان تعدادی از جوایزی است که توسط نهادهای دولتی و حقیقی به برگزیدگان و تقدیرشوندگان در حوزه های مختلف اهدا شده و البته شعله تعدادی از آنها نیز خاموش شده است. (جایزه قلم زرین مجله ادبی گردون در ابتدای دهه هفتاد در دو دوره برگزار گشت و با محکومیت و توقیف مجله و کوچ مؤسس جایزه و مدیر مجله به آلمان، برای همیشه خاموش شد. بعدها مجله ادبی کارنامه نیز جایزه ای ادبی راه اندازی کرد و سرنوشتش به توقیف منجر شد.)
اگر به بررسی مخاطبی این جوایز نگاه کنیم، کمترین سهم ممکن برای ادبیات کودک و نوجوان است که با عنایت به برخی از قله های این ادبیات، امکان برگزاری و برپایی جوایزی به نام نویسندگان، شاعران، مترجمان، و پیشکسوت همچون: زنده یادان محمود کیانوش، مهدی آذریزدی، پروین دولت آبادی و... میسر خواهد بود. هر چند تا به امروز جوایزی در این راستا تعریف و اجرایی شده اما به نسبت جمعیت مخاطبانش، اندک است.
ناگفته نماند که از سال گذشته جایزه کتاب ماه و سال کودک و نوجوان کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان به دبیری مصطفی رحماندوست، با هدف حمایت از مؤلفان و خرید آثار برتر در حال اجرا و فعالیت و دارای بخش های مختلفی است و نشان می دهد که این مجموعه فرهنگی ادبی هنری با قدمت هنوز دغدغه مند به فعالیت های گسترده اش ادامه می دهد.
جوایز ادبی و مؤلفان ایلامی
ادبیات استان ایلام، ادبیاتی جوان و البته پویاست و سهم نویسندگان و مؤلفان ایلامی از دریافت این جوایز در حوزه کتاب سال دفاع مقدس توسط محمدعلی قاسمی و حسین شکربیگی و اگر پیروزیت های جهانی بهروز بوچانی را هم به آن اضافه کنیم، میزان کمّیِ این جریان فرهنگی در استان دیده خواهد شد.
در این استان به همت و حمایت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی جوایز استانی و منطقه ای در چند سال اخیر برای مخاطبان و جوامع هدف برگزار گشته است. جایزه ادبی کردی ئیلام و جایزه ادبی بلوط طلایی (حوزه هنری استان) که البته جایزه بلوط طلایی استمرار پیدا نکرد، از جمله این رفتار فرهنگی است. این اداره کل با هدف حمایت های مناسب از ادبیات و توجه به پتانسیل های موجود ادبی در شهرستان ها جشنواره هایی برگزار کرده است. از آن جمله؛ جشنواره بومی- محلی شعر هه له ت، جشنواره داستان نویسی جوان و نوجوان فیلمان، داستان های بومی- محلی رازان و...
البته در اجرا، انجام و فرجام این جشنواره های ادبی می توان امیدوار بود که بعدها جوایز ادبی به همان نام و عنوان متولد شوند و پیوستگی فرهنگی به وجود بیاورند.
جایزه ادبی کردی جایزه ادبی باشور (نخستین جایزه فعال خصوصی)
این جایزه که سومین دوره آن در سال جاری برگزار خواهد شد، از سال 98 به همت محمد مرادی نصاری شاعر، مترجم و مدیر نشر باشور در سطح مناطق کردزبان برگزار گشت و مورد استقبال قرار گرفت. این جایزه کاملاً خصوصی است و بدون حمایت هیچ ارگانی و با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت می کند و بر اساس آرای شورای مشورتی داوران (نویسندگان، شاعران، مترجمان و صاحبنظران ادبیات کُردی) در مناطق مختلف کردزبان، با بررسی رزومه علمی و تاثیرگذاری فعالان زبان و ادبیات کردی، یک نفر یا بیشتر را برای دریافت جایزه انتخاب می کنند.
خوشبختانه این جایزه همچنان فعال است و در حال ارسال فراخوان در دوره سوم خود است.
جایزه کتاب سال استان ایلام
سال جاری پنجمین دوره جایزه کتاب سال استان ایلام، توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و همکاری مؤسسه فرهنگی، هنری اقلیم هشت ایلام در نیمه دوم سال برگزار خواهد شد و این روزها فراخوان آن منتشر شده است.
وقوع این جریان مؤثر در تبادلات و معادلات فرهنگی و ادبی استان ایلام، می تواند جریان هایی را رقم بزند که در آن بالندگی و اعتلای ادبی و فرهنگی به دنبال داشته باشد. برگزیده و تقدیری جایزه کتاب سال، عنوانی مهم و معتبر است و می تواند بنیادهای اعتباری آن را بیش از پیش در حافظه جامعه هدف ماندگارتر کند و نگاه های منتقدان ملی و علاقه مندان به سمت و سوی مؤلفان و کتاب های برگزیده تغییر دهد و امکان دیده شدن کتاب در سطح ملی، میسر کند.
تلاش ها و نظارت و راهبری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ایلام و مشارکت مؤسسات فرهنگی هنری وابسته به آن، در مدیریت محتوایی و شیوه اجرایی حوزه های مختلف، قابل توجه و بررسی است. اینکه مجریان این امر، مؤسسات فرهنگی باشند و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان نقش همراه و همگرا دارد، اتفاقی ارزنده و مهم و قابل اعتناست.
مدیرکل خوش فکر و جوان این اداره با تیمی کاربلد، در این چند سال اخیر، مجری و میزبان جریان ها و اتفاق های فرهنگی، ادبی، هنری، رسانه ای در سطوح منطقه ای و ملی و حتی فراملی بوده و توانمندی های اجرایی و تخصصی موجود در استان را به مخاطبان نشان داده است.
سال جاری مؤسسه فرهنگی، هنری اقلیم هشت ایلام به مدیریت ملوک هاشمی از هنرمندان و فعالان فرهنگی استان و همکارانش همچون دوره های دوم، سوم و چهارم، در برگزاری پنجمین دوره این جایزه، به عنوان رفتار و جریان فرهنگی، نقش آفرین است و تجارب پیروز و تلاش های موثر این مؤسسه در اجرای برنامه ها با موضوع و موضوع کتاب و توسعه و ترویج کتابخوانی و اجرای پیروزیت آمیز آن در سال های گذشته، میزان انتظارات کمی و کیفی اجرایی قبل و حین و انتها آن بالا برده است.
مجری نخستین دوره جایزه کتاب سال استان ایلام، مؤسسه فرهنگی، هنری فراسوی فصل پنجم هنر به مدیریت حسن اسدی نیا از هنرمندان خوشفکر بود که شعله این اتفاق مبارک را روشن و نام این مؤسسه به عنوان نخستین راهگشا در حافظه تاریخی فرهنگی استان ماندگار کرده است.
یکی از رفتارهایی که بعد از برگزاری و اعلام جایزه کتاب سال قابل رصد است، توجه جامعه ادبی و فرهنگی و دقت و تمرکز مخاطبان و منتقدان به کتاب های برگزیده و تقدیری است. اینکه کتابی به عنوان کتاب سال انتخاب می شود، نگاه ها و قلم ها را به سمت و سوی خود می کشاند و موجی از کنجکاوی ها در میان جوامع هدف به وجود می آورد.
با عنایت به نوپا بودن جایزه کتاب سال استان ایلام، بی شک نقدهایی بر آن وارد خواهد بود و کاملاً طبیعی است که این جریان نوپا، دارای محدودیت ها و نقاطی قابل بررسی باشد و تا رسیدن به کمال مطلوب، فرصت هایی زیادی در پیش رو داشته باشد، اما همین که جایزه ای در سال پنجم اجرایی همچنان شعله اش روشن است، نشان از رونق ادبی و فرهنگی این استان دارد.
چند انتظار و پیشنهاد:
1- منتقدان و تحلیلگران؛ آثار برگزیده و تقدیری را از ابعاد مختلف مورد نقد و بررسی قرار دهند و لایه های پنهان و قابل رصد را پیدا کنند و زوایای پنهان کتاب ها و نقاط قوت و ضعف را با آگاهی، علمی و شناخت دقیق و عمیق و به دور از یکسویه نگری، به جوامع هدف نشان دهند.
2- مراکز فرهنگی، ادبی، ادارات فرهنگی، کتابفروشی ها و پاتوق های کتاب و محافل ادبی فرصت هایی را به دیدار و معرفی برگزیدگان و امکان دیدار چهره با چهره اختصاص دهند. (البته در شرایط فعلی ناشی از شیوع ویروس کرونا این امکان به بسترسازی مناسب و رعایت شیوه نامه های بهداشتی میسر و مربوط خواهد بود.)
3- امکان خرید و حمایت های مالی از سوی ادارات فرهنگی از کتاب ها و آثار برگزیده و تقدیری بر اساس قوانین اداری میسرشود. (البته اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، در این چند سال اخیر از مؤلفان بومی و آثارشان حمایت های مناسب داشته و حتی معاونت امور فرهنگی وزارت متبوع و موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران نیز از مؤلفان بومی حمایت داشته اند.)
4- نشریات محلی، کانال ها و گروه های خبری و رسان ای مجازی و مکتوب، نسبت به بازتاب اخبار و انعکاس گزارش ها، نقدها و گفتگوها و... فعالانه تر برخورد و از توطئه سکوت و حاشیه سازی پرهیز کنند.
5- با عنایت به استانی بودن جایزه، امکان برنامه های نقد و بررسی آثار منتخب توسط انجمن های ادبی و محافل فرهنگی (دولتی و خصوصی) در مرکز استان و شهرستان ها میسر شود و اهالی قلم نگاهی تازه و کارشناسانه به جریان انتخاب آثار داشته باشند. (البته در شرایط فعلی ناشی از شیوع ویروس کرونا این امکان به رعایت شیوه نامه های بهداشتی مربوط خواهد بود.)
6- مجمع ناشران استان در نشست ها و برنامه های خود، نسبت به برگزیدگان و تقدیرشدگان جایزه کتاب سال واکنش های مناسب و انگیزشی نشان دهند.
7- با عنایت به وجود دبیرخانه جایزه کتاب سال مستقر در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، در انتها هر دوره برگزاری جایزه کتاب سال، گزارشی کمی و کیفی و تحلیلی از فرایند اجرایی آن در طول سال به جوامع هدف ارائه داده شود.
8- بخشی از جایزه کتاب سال، به کتاب های الکترونیکی اختصاص داده شود. کتاب های الکترونیکی همگام با ورود انسان معاصر به دنیای مجازی با کمی قبل و بعد به وجود آمد و ضروری است که در فراخوان های آینده این جایزه،سهمی به کتاب های الکترونیکی رسمی اختصاص داده شود.
باید امیدوار بود نهال جایزه کتاب سال استان ایلام با مشارکت فعالانه مؤلفان و ناشران، نظارت و هدایت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، تلاش و برنامه ریزی مؤسسات فرهنگی، هنری به درختی کهنسال و استوار تبدیل شود.
منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران