روز جهانی بستنی؛تاریخچه جالب بستنی - مجله جاودان

تاریخچه پرفراز و نشیب بستنی

انقلاب بستنی

حقیقت این است که هیچ کس نمی داند چه کسی برای نخستین بار خوراکی به نام بستنی را کشف کرده است. تا آن جا که در اسناد تاریخی آماده اسکندر مقدونی 4 قرن پیش از میلاد مسیح برف را با عسل و شهد مخلوط می کرده و عاشق طعم به اصطلاح نخستین بستنی یخی تاریخ بشر بوده است.

با وجود این اسناد در برخی کتب تاریخی هم آمده است که حضرت سلیمان در فصل تابستان و درو محصولات مزارع عاشق خوردن نوشیدنی های یخ زده بوده است. این در حالی است که نرون کلودیو سزار، امیراطور رم باستان هم 62 سال پیش از میلاد مسیح ورزشکاران دونده را به نوک قله یخ زده کوه ها می فرستاد تا برایش یخ و برف بیاورند و آشپزان دربار با پوره انواع میوه و عسل برایش یک معجون یخی لذیذ و گوارا بسازند. چینی ها هم 4 هزار سال پیش یک نوع دسر یخی درست می کردند که در واقع نوعی بستنی بود. آن ها در دیواره لیوانی که شربت در آن بود یخ و سنگ نمک می مالیدند تا شربت حالت یخ زده پیدا کند. یک بستنی چینی دیگر با مخلوطی از شیر، برنج، زردچوبه در داخل برف درست می شد که به نظر می رسد به بستنی امروزی شباهت بیشتری داشت و نوعی شیربرنج یخ زده بود.

هزار سال پیش، مارکو پولو، جهانگرد مشهور ایتالیایی از سفرش به خاور دور دستور طرز تهیه نوعی نوشیدنی را آورده بود که همان شربت امروزی بوده است. به عقیده مورخان در واقع همین شربت بود که در قرن شانزدهم میلادی انتها تبدیل به بستنی شد. با این همه به نظر می رسد انگلیسی ها قبل از ایتالیایی ها یا شاید هم همزمان با آن ها بستنی را کشف کرده اند اگر چه در قرن 17 میلادی بستنی رسما به عنوان یک دسر جدید در انگلیس رواج پیدا کرد.

از سوی دیگر فرانسوی ها در اواسط قرن 16 میلادی از طریق کاترین مدیچی، همسر ایتالیایی پادشاه هنری دوم با دسرهای یخ زده آشنا شدند. تا قرن 17 میلادی دسری به نام بستنی که به همان صورت بستنی یخی بود در دسترس مردم عادی فرانسه نبود تا این که در سال 1660 میلادی اتفاقی بزرگ در یکی از کافه های فرانسه افتاد که به جرات می توان گفت انقلابی در تاریخ ساخت بستنی بود. در آن سال فردی ایتالیایی با اصالت سیسیلی به نام پروکوپیو در کافه Procope با خامه، تخم مرغ، شیر و کره یک دسر لذیذ درست کرد و به مشتریان داد.

چطور پای بستنی به آمریکا باز شد

نخستین تبلیغات بستنی در قرن 18 میلادی در روزنامه شهر نیویورک به چاپ رسید یعنی زمانی که شیرینی فروشی به نام فیلیپ لنزی به نیویورکی ها این مژده را داد که بستنی تقریبا هر روز در دسترس است. اسناد تاریخی حاکی از آن است که رییس جمهور، جورج واشنگتن در تابستان سال 1790 مبلغی حدود 200 دلار برای خریدن بستنی هزینه کرده است. بعد از مرگ رییس جمهور دو ظرف بستنی هم در دفتر کارش پیدا کردند. اما نخستین کارخانه صنعتی بستنی سازی جهان در سال 1851در مریلند، کار خود را آغاز کرد.

با این همه تا 1800، بستنی همچنان یک دسر نادر و عجیب و غریب بود که عمدتا قشر نخبه جامعه آن را می شناختند و می خریدند. در حدود سال 1800 تولید بستنی در آمریکا تبدیل به یک صنعت شد. همانند دیگر صنایع آمریکایی، تولید بستنی به دلیل نوآوری های تکنولوژیکی، از جمله اسب بخار، دستگاه هموژنیزه، برق و موتور، ماشین آلات بسته بندی، و فرآیندهای انجماد جدید و تجهیزات به سرعت به پیشرفت چشمگیری دست پیدا کرد. علاوه بر این، وسایل نقلیه موتوری به طور چشمگیری چرخه صنعت را تغییر دادند و متحول کردند و حالا روزانه 1.6 میلیارد بشکه بستنی در آمریکا تولید می شود.

بستنی چه زمانی به ایران آمد؛ بستنی بخور و سراغ شاه برو!

حالا دیگر بستنی ها انواع مختلفی دارند از بستنی های یخی یا آلاسکا گرفته تا بستنی میوه ای، بستنی ایتالیایی، بستنی زغالی، انواع آیس پک و میلک شیک و البته بستنی های سنتی در کشورهای مختلف. بستنی در قرن 19 میلادی به ایران آمد یعنی در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه. در اسناد تاریخی آمده که میرزا رضا کرمانی قاتل ناصرالدین شاه در روز پنجشنبه 11 اردیبهشت 1275 شمسی قبل از این که برای ترور او وارد حرم حضرت عبدالبزرگ شود از دکان بستنی فروشی مشهور ممد ریش بستنی خریده و خورده و سپس راهی ماموریت خود شده است.

نسل اول بستنی در ایران بستنی زعفرانی بود که در یک بشکه دوجداره درست می شد. در جداره داخلی بشکه شیر، خامه، شکر، ثعلب و زعفران می ریختند و در جداره خارجی آن یخ و نمک که مواد جداره داخلی به این ترتیب با تکان دادن های شدید و مداوم یخ بزند.

اما نخستین بار پای بستنی را ناصرالدین شاه به ایران باز کرد. زمانی که برای سفر به فرانسه رفته بود در منطقه ییلاقی پلومبیر بستنی خورد و عاشقش شد. حالا هم بستنی به همین نام پلومبیر یکی از محبوب ترین و مشهورترین بستنی های جهانست. اکبر مشدی و ممد ریش مشهورترین و نخستین بستنی فروش های ایران بودند.

طرز تهیه بستنی خانگی وانیلی با ثعلب در منزل بدون نیاز به دستگاه

مواد لازم

شیر: 1 لیتر

خامه صبحانه پرچرب: 400 میلی لیتر

شکر: ½ پیمانه

ثعلب: 1 قاشق مرباخوری سر صاف

وانیل شکری: 5 گرم

طرز تهیه

مرحله اول

طرز تهیه بستنی خانگی بدون ثعلب هم امکان پذیر است اما اگر از ثعلب استفاده کنید بافت بستنی قوام بهتری پیدا می کند. در طرز تهیه بستنی وانیلی با ثعلب ابتدا باید شیر، شکر، خامه و ثعلب را در یک قابلمه بریزید و روی شعله متوسط گاز به دمای جوش برسانید. وقتی این مخلوط به جوش آمد وانیل شکری را اضافه کنید. حالا حرارت را کم کنید و آن قدر روی شعله ملایم گاز هم بزنید تا غلیظ شود. مدت زمان هم زدن مداوم این مایه 30 الی چهل دقیقه طول می کشد.

مرحله دوم

حالا قابلمه را از روی گاز بردارید و اجازه دهید در دمای اتاق سرد شود. بعد از سرد شدن این مخلوط روی آن را با سلفون بپوشانید و به مدت 6 الی 7 ساعت در یخچال بگذارید. بعد از این مدت از یخچال بیرون بیاورید و به مدت 5 الی 10 دقیقه هم بزنید. دوباره روی بستنی را با سلفون بپوشانید و به مدت 1 ساعت در فریزر بگذارید تا خودش را بگیرد. باید هر یک ساعت بستنی را از یخچال بیرون بیاورید به مدت 5 الی ده دقیقه هم بزنید و دوباره یک ساعت در فریزر بگذارید. 5 الی شش بار این کار را تکرار کنید تا زمانی که دیگر نتوانید بستنی را هم بزنید و حسابی خودش را با ثعلب گرفته باشد. حالا بستنی خانگی وانیلی را در ظرف ها یا قالب های مورد نظرتان بریزید و یک شب تا صبح در فریزر بگذارید.