مزایای وجود سامانه کاداستر برای مدیریت اراضی کشاورزی - مجله جاودان

گروه دانشگاه خبرنگاران- گروسی؛ چند سالی می شود که اجرای طرح کاداستر (حدنگار) در کشور برای اراضی کشاورزی اجرا می شود؛ اما، استفاده از این طرح تنها محدود به ثبت مالکیت، ثبت نوع کاربری و در نهایت، صدور سند مالکیت تک برگی شده است. قصد پرداختن به مسائل موجود در طرح کاداستر کشور را نداریم و در این مورد مقالات بسکمک نگاشته شده است. در این یاداشت، مزایای وجود طرح کاداستر بر مدیریت اراضی کشاورزی و در ادامه، مدیریت نوع کشت، براساس نوع و قابلیت زمین و میزان صادرات و واردات محصولات، بررسی می شود.

کاداستر از زیر مجموعه های سامانه های اطلاعات زمین (LIS) است و به منظور مدیریت اراضی ایجاد می شود. مدیریت اراضی در سطح نخست شامل ثبت و معین مالکیت و معین حدود موقعیتی و مساحت زمین بوده که در این گام، با انجام عملیات نقشه برداری کاداستر، منجر به صدور اسناد تک برگی می شود. طرح کاداستر با نقشه برداری ثبتی انجام می شود و به این دلیل که یک کار حقوقی به شمار می رود، مبنای صدور سند مالکیت قرار می گیرد. هدف از اجرای طرح کاداستر، جمع آوری آمار و اطلاعات اراضی کشاورزی و معین محدوده ملکی برای احراز و تثبیت مالکیت و معین حدود زمین های ملی و شخصی است. اولین مزیت معین تکلیف مالکیت اراضی، کاهش تصرف و تعرض به آن ها و در واقع، کاهش پدیده زمین خواری است. برخی اراضی توسط سودجویان مورد تصرف قرار گرفته و به شکل غیرقانونی دچار تغییر کاربری شده و به فروش می فرایند که تنها راه چاره بهبود این شرایط، اجرای کامل طرح کاداستر است. همچنین، طرح کاداستر از تخلفات قولنامه ای و مالکیت اراضی جلوگیری می کند. مزیت دیگر طرح کاداستر، جلوگیری از صدور چند سند برای یک زمین است؛ زیرا در گذشته برای برخی اراضی به ویژه اراضی کشاورزی، به بهانه های مختلف بیش از یک سند صادر می شد. با اجرا شدن کامل طرح کاداستر، اطلاعات ملکی به صورت آنلاین در دسترس قرار گرفته و شرایط ملکی اراضی نیز به راحتی قابل شناسایی است.

این موارد مربوط به سطح اول اجرای طرح کاداستر می شود. در سطوح دیگر، از آن جایی که حدود زمین معین و معین شده و مالکیت آن نیز تثبیت می شود، می توان با یک پارچه سازی و تجمیع اراضی، میزان بهره وری در تولید محصولات را افزایش داده و به نوعی، حالت گذار از کشاورزی سنتی، به کشاورزی صنعتی می باشد. از آن جایی که کشاورزی در شهر های کوچک و روستا ها سهم عمده ای از تولید و اشتغال را به خود اختصاص می دهد و مسائلی از قبیل: مسائل حقوقی و ثبتی مرتبط با بخش کشاورزی، تأثیر مهمی در افزایش بهره وری دارد، با افزایش بهره وری، مدیریت، کار کارشناسی شده و استفاده از کشت های تجاری و کشاورزی صنعتی، می توان به توسعه این مناطق کمک کرده و درآمد و اشتغال پایدار برای آن ها داشته باشد.

در گام های بعدی که مالکیت زمین تثبیت شده و کشاورزی صنعتی و مدرن فراگیر شد، کارکرد اصلی سامانه های اطلاعات زمین هویدا شده و الگوی کشت مناسب و برنامه ریزی تولید محصولات برای زمین را معین می کند. کاداستر می تواند با تهیه بانک اطلاعات شناسنامه بهره برداران کشاورزی، تدوین الگوی کشت، برنامه ریزی تولید، مدیریت بهینه آب و خاک و نظام توزیع محصولات کشاورزی، میزان تولید محصولات را در برهه های زمانی معین کرده و هم از تولید مازاد محصول جلوگیری کند و هم با مدیریت تولید، نرخ بازار را به صورت عادلانه و کارشناسی شده معین کند. در چنین شرایطی نه کشاورز دچار ضرر مالی می شود و نه مالک زمین؛ از سویی محصول نیز با قیمتی منطقی و عادلانه به دست مصرف کنندگان رسیده و زمینه برای جولان دلالان، سوداگران و احتکار کنندگان در بازار، از بین می رود. طرح جامع کاداستر و تهیه بانک اطلاعات مکانی زمین های کشاورزی، طرحی در جهت اهداف دولت برای حفظ و توسعه زمین های کشاورزی، مدیریت بهینه منابع آب و خاک کشور، تثبیت کاربری های زمین، حفظ حقوق متقابل مردم و دولت، معین تکلیف و ساماندهی اراضی و رفع تداخلات و اختلافات است.

در سامانه های کاداستر، لایه های اطلاعاتی گوناگونی وجود دارد که در حوزه اراضی کشاورزی، این لایه ها شامل لایه های اطلاعات مالکیت ها؛ اطلاعات بهره برداران؛ اطلاعات پلاک های ثبتی؛ اطلاعات مربوط به اصلاحات ارضی، موات، خالصه و...؛ اطلاعات اراضی واگذارشده؛ اطلاعات کاربری اراضی (براساس نوع بهره برداری باغ، زراعی، دامداری، آبزی پروری و...)؛ اطلاعات اراضی کشاورزی متناسب با منابع آب و پتانسیل زمین و اطلاعات نوع خاک منطقه؛ اطلاعات نظام یهره برداری و توزیع محصولات؛ اطلاعات نوع کشت، الگوی کشت، سطح زیر کشت و...، می شود.

تهیه نقشه های بزرگ مقیاس حد نگاری، معین حدود قطعات زمین های کشاورزی و مالکیت ها، ایجاد بانک اطلاعات مکانی زمین، معین و تثبیت کاربری زمین، معین تکلیف و رفع تداخلات و حل و فصل اختلافات مالکیت زمین و سند دار شدن زمین کشاورزی از جمله مهم ترین اهداف کاداستر زمین های کشاورزی است.

در کنار مزیت هایی که برای وجود کاداستر در کشور ها نامبرده می شود، برای مدیریت اراضی کشاورزی، می توان موارد زیر را برشمرد:

1- تهیه نقشه کاداستر اراضی کشاورزی و ایجاد پایگاه جامع و یک پارچه داده اطلاعات مکانی و توصیفی

2- تثبیت مالکیت اراضی کشاورزی

3- برنامه ریزی جهت مدیریت یک پارچه اراضی (مدیریت و استفاده بهینه از اراضی)

4- ساماندهی و معین تکلیف اراضی تصرفی سنواتی و اختلافی

5- صدور اسناد مالکیت اراضی کشاورزی

6- شناسنامه دار کردن اراضی کشاورزی

7- فراهم شدن بستر پایش و جلوگیری از تغییر کاربری اراضی کشاورزی

8- بسترسازی جهت معین الگوی کشت، بهره برداری بهینه و افزایش تولید محصولات کشاورزی

9- برنامه ریزی به منظور یک پارچه سازی اراضی و افزایش بهره وری در بخش کشاورزی صنعتی

10- بسترسازی جهت اجرای طرح آمایش سرزمین

11- کمک به ایجاد زیرساخت ملی اطلاعات مکانی (NSDI)

12- کمک به تدوین لوایح قانونی مرتبط با املاک در راستای توسعه مالی- اجتماعی کشور

13- بهره گیری از اطلاعات کاداستر در امور دفاعی (پدافند غیرعامل)، امنیتی، مدیریت بحران و مواجهه با حوادث غیرمترقبه

14- افزایش کارایی و ارتقای کیفیت عملیات اجرایی طرح های عمرانی از طریق بهره گیری از مدارک فنی کاداستر نظیر نقشه ها، عکس های هوایی، اطلاعات فنی، مختصات نقاط برداشت شده و...

15- افزایش توانایی و امکانات وصول حقوق حقه دولت در کلیه جابجایی ملکی با اتکا به سامانه مطمئن و روان اطلاعات کاداستری

16- کمک به افزایش درآمد به صورت غیرمستقیم

17- تأثیر کیفی کاداستر به عنوان پیش شرط توسعه متوازن و عادلانه و ابزار مورد نیاز جهت تدوین خط مشی و سیاست گذاری و اجرای طرح های توسعه مالی- اجتماعی و فرهنگی در ارتباط با مقوله اراضی

18- ایجاد فرصت اشتغال فنی مفید در زمینه های مختلف نقشه برداری، RS-GIS (سنجش از دور و سامانه های اطلاعات مکانی)، فتوگرامتری، منابع طبیعی، کشاورزی، حقوق ثبتی و سایر رشته های تخصصی مرتبط با کاداستر

19- کمک به ارتقای سطح دانش فنی در کشور به جهت استفاده از فناوری نوین مربوط به کاداستر

گروسی- عضو کارگروه مطالبه گری طرح کاداستر ملی و رفع موانع آن

انتشار یادداشت های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط خبرنگاران نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه ها و فعالین دانشجویی است.