چرا تظاهر می کنیم بیش از حد واقعی خود می دانیم؟ - مجله جاودان

به گزارش ترجمان علوم انسانی به نقل از ووکس، او به من می گوید: ما به طور ذاتی گرایش به حفظِ حسِ حقانیت خود داریم، و ما باید چنین باشیم.

اسلومان نویسندۀ کتاب توهم معرفت: چرا ما هرگز به تن هایی تفکر نمی کنیم است، و پژوهش های او متمرکز بر قضاوت، تصمیم گیری و استدلال است. او به طور ویژه علاقه مند به پژوهش دربارۀ آن چیزی است که توهم ژرفای تبیینی نامیده می گردد. دانشمندان علوم شناختی با بکارگیری این اصطلاح به تمایل ما برای بیش از اندازه برآورد کردن فهم خود از چگونگی کارکرد دنیا اشاره می نمایند.

اسلومان می گوید، ما این کار را بدان دلیل انجام می دهیم که به ذهن های دیگران تکیه می کنیم.

او می گوید: تصمیمات ما، نگرش های ما و قضاوت های ما، تا حدود بسیار زیادی به تفکرات دیگران بستگی دارد.

اگر افراد پیرامون ما دربارۀ امری تفکری نادرست داشته باشند، احتمال زیادی وجود دارد که ما هم دربارۀ آن امر تفکری نادرست داشته باشیم. تقرّب به حقیقت نیز به همین شیوه تشدید می گردد.

در این مصاحبه، من و اسلومان دربارۀ مسئلۀ باور ناموجه صحبت می کنیم. من از او دربارۀ پیامد های سیاسی تحقیقاتش می پرسم، و اینکه آیا از دیدگاه او ظهور اخبار جعلی و واقعیت های بدیل پیش داوری های شناختی ما را تشدید نموده است یا خیر.

این تبادل نظر از نظر حجم و وضوح مطالب اندکی ویرایش شده است.

شان ایلینگ: عقاید مردم چگونه شکل می گیرد؟

استیون اسلومان: من واقعاً بر این باور هستم که نگرش های ما بیشتر به واسطۀ گروه های اجتماعی دربرگیرندۀ ما شکل می گیرد تا به واسطۀ واقعیت های عینی. ما استدلال نمایندگان بزرگی نیستیم. اغلب مردم اصلاً دوست ندارند فکر نمایند، یا دوست دارند تا آنجا که ممکن است کمتر فکر نمایند؛ و منظور من از اغلب مردم، حدود 70 درصد جمعیت است. حتی به نظر می رسد بقیۀ مردم نیز بسیاری از منابع خود را صرف توجیه باور هایی می نمایند که خواهان پایبندی به آن ها هستند، نه شکل دادن به باور هایی موثق مبتنی بر واقعیت صرف.

تصور کنید شما بخواهید واقعیتی را اظهار کنید که با عقاید اکثریت افراد در گروه اجتماعی شما در تناقض باشد. شما هزینۀ این امر را خواهید پرداخت. اگر من بگویم به ترامپ رأی داده ام، اغلب همکاران دانشگاهی من فکر خواهند کرد من دیوانه ام. آن ها از صحبت با من خودداری خواهند کرد. فشار اجتماعی این چنین بر پایبندی های معرفت شناختی ما تأثیر می گذارد، و اغلب این کار را به شیوه هایی نامحسوس انجام می دهد.

ایلینگ: این راه دیگری برای گفتن این حقیقت است که ما در یک اجتماع معرفتی زندگی می کنیم.

اسلومان: درست است. به باور من، هر فکری که ما داریم به افکاری بستگی دارد که دیگران دارند. هنگامی که من از خیابان عبور می کنم، اعمال من به افکاری بستگی دارد که در ذهن راننده در جریان است. اگر من سوار اتوبوس شوم، موفقیت کوشش من به افکاری بستگی دارد که در سر رانندۀ اتوبوس در جریان است.

هنگامی که من دیدگاهی دربارۀ مهاجرت بیان می کنم، واقعاً چه کاری انجام می دهم؟ من واقعاً چه چیزی دربارۀ مهاجرت می دانم؟ من در دنیای بسیار محدود زندگی می کنم، و بنابراین مجبورم به باور ها و دانش دیگران تکیه کنم. من آن چیزی را می دانم که مطالعه نموده ام؛ من آن چیزی را می دانم که از متخصصان شنیده ام. من هیچ تجربۀ مستقیمی از مسئلۀ مهاجرت ندارم؛ من از مرز بازدید ننموده ام و خودم مسائل آن را آنالیز ننموده ام. از این منظر، تصمیمات ما، نگرش های ما و قضاوت های ما، تا حدود بسیار زیادی به تفکرات دیگران بستگی دارد.

ایلینگ: این امر خطرات آشکاری دارد، چنین نیست؟

اسلومان: یکی از خطرات آن است که اگر من فکر کنم می دانم، زیرا افراد پیرامون من فکر می نمایند می دانند، و افراد پیرامون من همگی فکر نمایند می دانند، زیرا افراد پیرامون آن ها همگی فکر می نمایند می دانند، در این صورت آشکار می گردد که همگی ما می توانیم دارای این حس قوی دانایی باشیم هرچند هیچ کس واقعاً فهمی از موضوع مورد بحث ندارد.

ایلینگ: من می کوشم تا دربارۀ کل این بحث بر حسب اوضاع سیاسی خودمان تفکر نمایم. بیشترِ ما به آن اندازه که فکر می کنیم دارای فهم و آگاهی نیستیم، و با این وجود همگی ما دربارۀ گستره ای از موضوعات کاملاً اطمینان خاطر داریم. بنابراین، هنگامی که ما دربارۀ سیاست بحث می کنیم، واقعاً دربارۀ چه چیزی بحث می کنیم؟ آیا بحث ما دربارۀ پی بردن به حقیقت مسئله است یا دربارۀ حفظ حس حقانیت خودمان؟

اسلومان: من تردید دارم که بین تمایل برای پی بردن به حقیقت مسئله و تمایل به حفظ حس حقانیت خودمان، تفاوتی آشکار وجود داشته باشد. در حوزۀ سیاسی، همانند اغلب حوزه هایی که ما در آن ها عیناً مخاطب یا بینندۀ حقیقت مسئله نیستیم، بر اجماع اجتماعی تکیه می کنیم. بنابراین، بحث و جدل برای آن است که بکوشیم دیگران را قانع کنیم در عین حالی که می کوشیم خودمان را قانع کنیم. پی بردن به حقیقت مسئله اساساً به معنای آن است که ما قانع شده ایم.

البته، ما به طور ذاتی گرایش به حفظ حس حقانیت خود داریم، اما ما باید چنین باشیم. اگر ما چنین نبودیم، هر بار موضوعی را مورد آنالیز قرار می دادیم، مجبور بودیم همه چیز را از اول آغاز کنیم؛ بحث های قبلی ما هیچ شمرده می شدند.

با این وجود، مردم از این لحاظ با یکدیگر تفاوت دارند. هر فردی گرایش شدید دارد که خود را حق به جانب بداند، یعنی می خواهد افراد پیرامون او فکر نمایند حق با او است، و این امر به راحتی با تکرار گفته های افراد پیرامون شما قابل دستیابی است؛ و افراد مستعدتر توانایی بهتری در یافتن راه هایی برای تفسیر واقعیت های جدید همسو با پیش داوری های جامعۀ خود دارند.

اما بعضی افراد می کوشند تا راه خود را از عوام الناس جدا نمایند: آن ها می کوشند ادعا ها را به طور مستقل راستی آزمایی نمایند، به طور منصفانه به طرح ادعا های دیگران گوش بسپارند، و اطلاعات را تا همان جایی که واقعاً منتهی می شوند، دنبال نمایند. در واقع، بسیاری از افراد برای انجام این کار آموزش دیده اند: دانشمندان، قضات، کارآگاهان، پزشکان و غیره. این بدان معنا نیست که آن ها همواره این کار را انجام می دهند (و آن ها همواره این کار را انجام نمی دهند)، بلکه صرفاً بدین معنا است که از آن ها انتظار می رود دست به انجام این کار بزنند.

من دوست دارم در جوامعی زندگی کنم که به فهم درست امور و اجرای درست آن ها بها می دهند، حتی هنگامی که این امور با هنجار های اجتماعی آشکارا ناسازگار هستند. این به معنای زندگی با تنش دائمی است، اما ارزشش را دارد.

ایلینگ: این پدیده، یعنی توهم ژرفای تبیینی، به طور برابر در خصوص چپ ها و راست ها صادق است. این مسئله ای حزبی نیست؛ این مسئله ای انسانی است.

اسلومان: دقیقاً همین طور است، و داده های ما به روشنی این امر را نشان می دهد.

ایلینگ: شما چگونه این داده ها را گردآوری می کنید؟ شما چه نوع آزمایش هایی انجام داده اید تا این گرایش ها را تعیین نمایید؟

اسلومان: من آزمایش ها را در آزمایشگاه خودم و در اینترنت انجام می دهم. ما می کوشیم گروه هایی معرف از آمریکایی ها پیدا کنیم و سؤالاتی از آن ها بپرسیم، این سؤالات اغلب فرضی هستند. در خصوص مسئلۀ توهم در رابطه با سیاستگذاری های سیاسی، ما از افراد می خواهیم تا نگرش و فهم خود از یک سیاستگذاری را امتیازدهی نمایند، سپس از آن ها می خواهیم تا آن سیاستگذاری را شرح دهند (ماهیت آن چیست و چگونه به نتایج تعیین منتهی می گردد)، و سپس آن ها فهم و نگرش خود را دوباره امتیازدهی می نمایند. ما در می یابیم که کوشش برای شرح سیاستگذاری، به طور میانگین، برآورد آن ها را از میزان فهم خود کاهش می دهد و همچنین از میزان افراطی گری در نگرش آن ها می کاهد.

ایلینگ: آیا اینکه ما برای بیشتر دانش خود به دیگران تکیه می کنیم، ضرورتاً چیز بدی است؟ آیا این صرفاً واکنشی به مسئلۀ پهنای باند است؟ مسئله این است که آنچه ما می توانیم برای خودمان بدانیم و بیاموزیم، محدود است، بنابراین به نظر می رسد ما انتخاب چندانی نداریم جز اینکه به همین شیوه عمل کنیم.

اسلومان: من فکر می کنم این امری ضروری است. ما انتخاب دیگری نداریم. هیچ راهی وجود ندارد که یک نفر بر همه چیز تسلط پیدا کند، بنابراین ما باید به دیگران تکیه کنیم. این واکنشی کاملاً عقلانی به شرایط خودمان است. با این حال، ما مجبور نیستیم در یک توهم زندگی کنیم. اگر نمی دانیم، مجبور نیستیم فکر کنیم که می دانیم. اما من درک می کنم که بعضی افراد برای اینکه از پس زندگی برآیند، باید باور داشته باشند که می دانند.

مسئله این است که بسیاری از مواقع باور های ما ایده ها یا سیاستگذاری هایی را تأیید می نمایند که کاملاً ناموجه هستند.

ایلینگ: این همان جایی است که، از دیدگاه من، وارد قلمروی مشکل آفرین می شویم. ترکیب نادانی و اعتماد به نفس، خوراکی مرگبار است. هنگامی که میزان اعتماد به نفس کسی متناسب با میزان نادانی او است، واقعاً هیچ راهی برای تعامل با او وجود ندارد.

اسلومان: کاملاً همین طور است. این نوع بسیار خطرناکی از غرور است؛ و رئیس جمهور ما در این مورد واقعاً نمونۀ شمارۀ یک است. اما ما باید دربارۀ جامعه ای فکر کنیم که امکان ظهور چنین دولتی را فراهم ساخته است. به همان اندازه که من از شنیدن دروغ گویی ترامپ متنفر هستم، من حتی عصبانی تر می شوم هنگامی که می بینم 44 درصد از مردم آمریکا به سخنان او بیشتر از رسانه های غالب آمریکا اعتماد دارند.

این چیزی است که مرا عصبانی می نماید، زیرا این همان چیزی است که به او قدرت می بخشد.

ایلینگ: خُب به همین دلیل است که غلبۀ اخبار جعلی و واقعیت های بدیل اینقدر زیان بار است.

اسلومان: کاملاً همین طور است. من دربارۀ این امر در رابطه با راستی ها نگرانم، و همان طور که شما اشاره کردید، دربارۀ این امر در رابطه با چپی ها نیز نگرانم.

ایلینگ: آیا هیچ شواهدی وجود دارد که نشان دهد ما در اندیشه ورزی رو به پیشرفت هستیم؟ آیا ما به تدریج در حال غلبه بر پیش داوری های شناختی خود هستیم؟

اسلومان: اکنون واکنش من به این موضوع در مقایسه با واکنش من به آن در هشت ماه قبل، بسیار متفاوت است.

ایلینگ: حدس می زنم شما فکر می کنید که اینترنت و فضای رسانه ای آکنده از تفرقه و تخاصم ما اوضاع را بدتر نموده است.

اسلومان: این بسیار روشن است که ما اکنون بیش از هر زمان دیگری در گذشته، اسیر توهم و خیال هستیم. من شوکه شده ام از اینکه چقدر از نیمی از مردم آمریکا شناخت کمی دارم. من اصلاً نمی توانم شیوۀ تفکر آن ها را بفهمم؛ و این امر تغییر ننموده است. هرچند من برای فهم این امر می کوشم، اما هنوز حقیقت امر این است که تمامی افراد پیرامون من امور را همانند من می بینند، و من یقین دارم که تقریباً تمام افراد در شهر گرند رپیدز در ایالت میشیگان امور را طور دیگری می بینند. اما من با آن افراد صحبت نمی کنم.

اینترنت به وضوح این شرایط را بدتر می نماید، از این رو که ما می توانیم با دنیای خارج ارتباط برقرار کنیم و جوامعی آنلاین از افراد هم عقیده با خود تشکیل دهیم؛ و این واقعیت که اخبار ما در حال شخصی شدن است، اوضاع را بسیار بدتر می نماید. بنابراین، حتی اگر من بخواهم طرز فکر طرف مقابل را دریابم، گوگل پیوسته اطلاعاتی را به من می خوراند که خواهان دیدن آن ها هستم و این امر برای همگی ما بد است.

ایلینگ: پس آیا شما اندیشه هایی در رابطه با راه چاره های عملی این مسئله دارید؟ چگونه می توانیم خودآگاهی بیشتر و اندیشه ورزیِ کمتر متعصبانه را پرورش دهیم؟ چگونه می توانیم جوامع معرفتی خردمندانه تری را جستجو کنیم؟

اسلومان: افرادی که بیشتر ژرف اندیش هستند، در برابر توهم کمتر آسیب پذیر هستند. تعدادی پرسش ساده وجود دارد که با آن ها می توان میزان ژرف اندیشی را سنجید. این پرسش ها معمولاً به صورت زیر هستند: موسی [ع]چند حیوان از هر نوع خاص را سوار کشتی خود کرد؟ اغلب افراد می گویند دو، اما افراد ژرف اندیش تر می گویند صفر. (این نوح [ع]بود که کشتی را ساخت، نه موسی [ع]).

راه چاره آن است که نه تنها به یک نتیجه برسیم، بلکه آن نتیجه را راستی آزمایی کنیم. جوامع بسیاری وجود دارد که راستی آزمایی را تشویق می نمایند (برای مثال، جوامع علمی، جرم شناختی، پزشکی و قضایی). تنها ضروری است یک نفر بگوید آیا مطمئن هستی؟، و تمام دیگر افراد به توجیه موضوع اهمیت بدهند. هیچ دلیلی وجود ندارد که هر جامعه ای نتواند این نوع هنجار ها را اتخاذ کند. البته مسئله آن است که گرایش شدیدی برای ایجاد احساس رضایت در مردم وجود دارد، آن هم به وسیله اینکه به مردم چیز هایی را بگوییم که می خواهند بشنوند، و همه اظهار موافقت نمایند. این عمدتاً همان چیزی است که به ما یک حس هویت می دهد. در اینجا تنشی شدید وجود دارد.

من و همکارم در حال پژوهش دربارۀ این امر هستیم که آیا یک راه برای گگرددن گفتمان این نیست که بکوشیم تا ماهیت تبادل نظر را از امری متمرکز بر آنچه مردم به آن بها می دهند به امری دربارۀ پیامد های واقعی تغییر دهیم. هنگامی که شما دربارۀ پیامد های واقعی صحبت می کنید، مجبورید وارد قلمروی رخداد های واقعی شوید، که نوعی انحراف از تمرکز معمولی ما بر احساسات خودمان و آن چیزی است که در ذهن ما جریان دارد.