30 دلیل، علائم و درمان کم آبی بدن در بزرگسالان و بچه ها - مجله جاودان

دهیدراسیون یا کم آبی چیست؟

حدود 55 تا 78 درصد بدن ما از آب تشکیل شده است، این اندازه برای نوزادان تازه متولد شده در حدود 78 درصد و برای یک کودک 1 ساله در حدود 65 درصد است. حدود 60 درصد بدن یک مرد بالغ و 55 درصد بدن یک زن بالغ نیز از آب تشکیل شده است. 73 درصد مغز و قلب ما آب است. 31 درصد استخوان های ما و 83 درصد ریه های ما از آب تشکیل شده و همه این ها نشان می دهد که آب چقدر برای عملکرد اعضای حیاتی بدن ما اهمیت دارد.

دهیدراسیون یا کم آبی به شرایطی گفته می گردد که بدن با کمبود مایعات روبرو می گردد و از همین رو نمی تواند به طور طبیعی کار کند. در شرایطی که بدن کم آب شده، اگر به سرعت آب از دست رفته بدن را جایگزین نکنید، خیلی زود دچار کمبود آب خواهید شد و احتمالاً مسائلی نظیر بی حالی و را تجربه خواهید کرد.

زمانی که بدن کم آب می گردد، اندام ها، سلول ها و بافت های بدن قادر به انجام فعالیت های روزانه خود نیستند و این موضوع می تواند سبب ایجاد شوک و مسائلی جدی در سلامت گردد. جالب است بدانید که کمبود تنها 1/5 درصد از آب بدن می تواند سبب بروز علائمی نظیر سردرد و بی حالی در فرد گردد. هر چقدر شدت کم آبی بیشتر باشد، خطر آن نیز بیشتر است و می تواند به بروز و مسائل جدی در بدن منجر گردد.

علائم کم آبی بدن چیست؟

اولین علائم کم آبی بدن احساس تشنگی و تیره شدن ادرار است. در شرایط عادی ادرار باید شفاف و روشن باشد. زمانی که حجم ادرار شما کم می گردد و رنگ آن زرد یا تیره شده، یعنی بدن شما احتیاج به آب بیشتری دارد.

بسیاری از افراد در طول روز احساس تشنگی نمی نمایند و از همین رو آب مصرف نمی نمایند. اما باید بدانید که کم آب بودن بدن را نمی توانید با احساس تشنگی مقایسه کنید. شما باید روزانه به اندازه احتیاج بدنتان آب بنوشید و در هوای گرم و زمانی که تحرک بیشتری دارید، مصرف آب را افزایش دهید. در ادامه می توانید با مهم ترین علائم کم آبی آشنا شوید.

• خشک شدن دهان
• احساس ضعف در عضلات
• بی حالی
• سردرد
• سرگیجه
• عدم تعریق
• گود شدن زیر چشم ها
• چروک شدن پوست
• فشار خون پایین
• افزایش ضربات قلب
• تب
• احساس تشنگی شدید
• عارضه یبوست
• احساس سبکی در سر
• کاهش حجم ادرار
• تیره شدن رنگ ادرار

علائم کم آبی در نوزادان

در نوزادان و بچه ها کم سن و سال ممکن است علائم کم آبی بدن کمی متفاوت بروز کند. در ادامه می توانید با مهم ترین علائم کم آبی در بدن نوزادان آشنا شوید.

• تحریک پذیری
• خشکی زبان و دهان
• نرم شدن قسمت بالای سر نوزاد
• گریه کردن نوزاد بدون اشک
• گود شدن زیر چشم
• ادرار نکردن بیشتر از 3 ساعت یا بیشتر

به طور معمول کم آبی بدن در اثر مصرف پایین مایعات و بعلاوه ایجاد شرایطی خاص در بدن ایجاد می گردد. در واقع زمانی که اندازه از دست دادن مایعات بدن بیشتر از اندازه مصرف آن باشد، بدن با کمبود مایعات روبرو می گردد. آمارها نشان می دهد در فصل تابستان زنان به طور میانگین روزانه به 11/5 فنجان آب (2/6 لیتر) و مردان روزانه به 15/5 فنجان آب (3/5 لیتر) احتیاج دارند.

افرادی که دائماً در حال فعالیت بدنی هستند و یا در منطقه ها گرم زندگی می نمایند، باید مصرف آب روزانه خود را افزایش دهند. در ادامه به مهم ترین دلایل ایجاد کم آبی در بدن اشاره شده است.

• عرق کردن
• عارضه اسهال
• استفراغ
• فعالیت بدنی شدید
• تکرر ادرار
• بیماری دیابت

درمان کم آبی بدن

برترین راه برای غلبه بر کم آبی بدن نوشیدن آب قبل از احساس تشنگی است. در واقع زمانی تشنه می شوید، یعنی بدن شما در حال حاضر کم آب است و از همین رو ممکن است علائمی مثل سردرد، خستگی، سرگیجه و بی حالی را تجربه کنید.

به طور معمول کم آبی می تواند به صورت خفیف یا شدید ایجاد گردد و در بیشتر مواقع در خانه درمان می گردد. در صورتی که فرد با کم آبی شدید روبرو گردد، باید هر چه سریع تر تحت مراقبت های ویژه قرار بگیرد. در ادامه می توانید با روش های برطرف علائم و درمان کم آبی بدن آشنا شوید.

آب از دست رفته را به بدنتان بازگردانید

اولین کاری که باید برای درمان کم آبی انجام دهید، نوشیدن آب بیشتر است. برترین داروی درمان کم آبی بدن نوشیدن مایعات بیشتر است. اما اگر به اسهال و استفراغ مبتلا شده اید، قطعاً نوشیدن آب نمی تواند چندان مؤثر باشد. در این شرایط باید از سرم بهره ببرید.

برای جبران کم آبی بدن بهتر است از آب همراه با یک نوشیدنی حاوی الکترولیت بهره ببرید. برای تهیه این نوشیدنی می توانید 1/2 قاشق چای خوری نمک را با 6 قاشق چای خوری شکر و 1 لیتر آب ترکیب کنید. سپس از این آب برای جبران کم آبی بدن بهره ببرید.

بیشتر بخوانید: طرز تهیه انواع شربت ضد عطش

از مصرف نوشیدنی های مضر اجتناب کنید

شاید فکر کنید چون بدنتان کم آب شده، نوشیدن هرگونه نوشیدنی می تواند مفید باشد. اما این تصور کاملاً اشتباه است. نوشابه، نوشیدنی های الکلی، نوشیدنی هایی که بیش از حد شیرین هستند و چای و دمنوش های حاوی کافئین می توانند کم آبی بدن را تشدید نمایند و موجب دفع مایعات از بدن شوند. بنابراین در صورتی که بدنتان کم آب شده از مصرف این نوشیدنی ها اجتناب کنید.

از میوه ها و نوشیدنی های مفید بهره ببرید

شاید خوردن آب به اندازه زیاد برایتان راحت نباشد، از همین رو می توانید برای برطرف علائم و درمان کم آبی بدن از آبمیوه های طبیعی و سالم خانگی بهره ببرید. مصرف دمنوش های خانگی و نوشیدنی های بدون کافئین و شکر نیز می تواند برای درمان سریع کم آبی بدن مؤثر باشد.

شیر بنوشید

شیر یکی از برترین نوشیدنی ها برای جلوگیری و درمان کم آبی بدن است. بهتر است روزانه 2 لیوان شیر بنوشید و با این کار جلوی کم آب شدن بدنتان را بگیرید.

روش تشخیص کم آبی بدن

قبل از آغاز آزمایش برای تشخیص کم آبی بدن ابتدا پزشک از عدم بروز مسائل دیگر اطمینان حاصل می نماید و سابقه پزشکی فرد را آنالیز می نماید. به طور معمول فشار خون پایین و ضربان قلب بالا نشان دهنده کم آبی بدن است.

پزشک برای تشخیص کم آبی بدن سطح الکترولیت های خون را به وسیله آزمایش خون آنالیز می نماید. از طرف دیگر در آزمایش خون سطح کراتنین نیز تعیین می گردد و این موضوع نشان می دهد که کلیه های شما چطور کار می نمایند.

در آزمایش ادرار نیز می توان وجود باکتری ها و الکترولیت ها را آنالیز نمود و با مشاهده رنگ ادرار نیز پزشک می تواند از کم آب شدن بدن شما مطمئن گردد.

بیشتر بخوانید: سکته گرمایی و روش های تشخیص و درمان

آزمایش کم آبی در خانه

اگر نمی دانید بدنتان کم آب شده یا نه و تنها احساس سردرد و بی حالی دارید، می توانید با یک تست ساده به کم آبی بدنتان پی ببرید. برای این کار در کنار آنالیز و دهان، رنگ ادرار و علائم دیگری که دارید می توانید تست پوست را انجام دهید.

برای این آزمایش باید به آرامی یک چین از پوست پشت دستتان را بگیرید و به سمت بالا بکشید. سپس آن را رها کنید. اگر پوست شما برای چند ثانیه بالا بماند، یعنی بدن شما کم آب شده و به آب بیشتری احتیاج دارد.

چه افرادی بیشتر در معرض کم آبی قرار دارند؟

هر چند که کم آبی بدن یک مشکل رایج است، اما معمولاً شرایط زندگی، سن و سال و نحوه فعالیت های روزانه می تواند روی این موضوع تاثیر بگذارد. به طور کلی ورزشکارانی که در معرض آفتاب مستقیم قرار دارند، بدنسازان، شناگران و افرادی که فعالیت بدنی شدید انجام می دهند، به شدت عرق می نمایند و از همین رو باید بیشتر آب بنوشند.

افراد مسن، افرادی که بیماری های مزمن مبتلا هستند، نوزادان و بچه ها خردسال و افرادی که در ارتفاعات زندگی می نمایند نیز بیشتر از سایر افراد در معرض کم آبی قرار دارند.

عوارض کم آبی بدن

در کنار آشنایی با علائم و درمان کم آبی بدن بد نیست کمی هم در خصوص عوارض این مشکل بدانید. کم آبی موجب کاهش حجم خون بدن می گردد و این موضوع سبب می گردد تا خون کمتری به بافت ها برسد. فشار خون در بدن فردی که به کم آبی مبتلا شده کاهش پیدا می نماید و اکسیژن رسانی به بافت ها و عضلات با مشکل روبرو می گردد.

به همین علت کم آبی بدن و درد مفاصل نیز با هم ارتباط دارند و بسیاری افراد به خاطر عدم مصرف مایعات به اندازه کافی به درد مفاصل و ماهیچه ها مبتلا می شوند. از طرف دیگر به هم ریختن تعادل الکترولیت ها در بدن می تواند موجب ایجاد تشنج در فرد گردد و مسائل کلیوی، سنگ کلیه و عفونت ادراری را نیز در فرد ایجاد کند.

کم آبی و تپش قلب نیز یک مشکل رایج است که می تواند برای افراد میانسال خطرآفرین باشد. کاهش اکسیژن رسانی به بافت ها می توانید سبب بروز تنگی نفس در فرد گردد و از همین رو کم آبی بدن و تنگی نفس نیز رابطه تنگاتنگی با هم دارند.

سوالات متداول

مهم ترین خطر جدی ناشی از کم آبی بدن چیست؟

کاهش فشارخون و اکسیژن رسانی به بافت ها، درد مفاصل، تپش قلب، مسائل کلیوی و تنگی نفس از مهم ترین خطرات جدی ناشی از کم آبی بدن هستند.

برای درمان کم آبی بدن چه بخوریم؟

برای برطرف علائم و درمان کم آبی بدن بهتر است آب و نوشیدنی های بدون گاز، الکل و شکر را بیشتر مصرف کنید. میوه و سبزیجات تازه میل کنید و کمی شیر بنوشید.

علائم کمبود آب بدن چیست؟

از مهم ترین نشانه های کم آب شدن بدن می توان به خشکی لب و دهان، سردرد، سرگیجه، احساس سستی و بی حالی، کاهش فشار خون و خشک شدن پوست اشاره نمود.

منابع: dehydrationlifeline، healthline، medicalnewstoday، clevelandclinic