کمبود دارو در کشور؛ علت چیست؟ - مجله جاودان

به گزارش خبرنگاران، ماه های اخیر بعضی بیماران و خانواده هایشان از کمبود بعضی دارو های ساده که محصول داخلی کشور است، گلایه دارند. داروهایی، چون داروی اعصاب و روان فلوکستین، دارو های دیابتی ها مانند انسولین، داروی بیماران مبتلا به میگرن مانند ارگوتامین سی، دارو هایی مانند فاموتدین که برای مسائل گوارشی تجویز می گردد، دارویی مانند فنی توئین که برای بیماران صرعی است، داروی ریتالین برای بیماران اوتیسم، دارو های انسداد اینترلوکین 6 - توسیلیزوماب و ساریلومابو برای بیماران کووید 19 و دارو های معمولی مانند مفنامیک اسید هم دیگر در داروخانه ها پیدا نمی شوند.

ماجرای نایاب شدن دارو

این کمبود دارو و افزایش قیمت آن بیماران خاص را با مسائل جدی روبرو کرده است. موضوعی که از سال 98 آغاز شد و حالا به اوج خود رسیده است، به طوری که در بعضی کانال های تلگرامی و فضای مجازی با فروشندگان دارو های کمیاب روبرو می شویم. درواقع دارو هایی که باید به صورت عادی خریداری میشد، حالا وارد بازار مافیای دارو شده و برای به دست آوردن در دسترس ترین دارو هم باید مبالغ هنگفت پرداخت کرد.

بعضی کارشناسان و پزشکان داروخانه ها دلیل کمبود دارو ها را قیمت گذاری غیرمنصفانه و مسائل اقتصادی دانسته و می گویند که هزینه تولید دارو، بسته بندی و هزینه نیروی انسانی باعث می گردد، تولیدکننده بیشتر دچار مسائل اقتصادی گردد.

به گفته این کارشناسان، با وجود درخواست افزایش قیمت از سوی شرکت تولید یا واردکننده به دلیل تورم، اما سازمان های بیمه گر زیر بار این افزایش قیمت نمی فرایند. علاوه بر سازمان ها دولت هم به منظور کنترل تورم اجازه افزایش قیمت را نمی دهد.

همین موضوع هم باعث می گردد که تولید کننده اجازه ورود داروهایش را به بازار ندهد و خاتمه ماجرا به نایاب شدن بعضی دارو ها و پیدا شدن سروکله مافیا های دارو به فضای مجازی ختم گردد.

در همین رابطه 16 تیرماه رئیس پلیس فتای تهران بزرگ از شناسایی یک کانال تلگرامی با 35 هزار دنبال کننده که انواع داروی نایاب و کمیاب می فروخته، خبر داد. سرهنگ گودرزی گفته گرداننده این کانال مجازی در محل اختفای خود در یکی از منطقه ها جنوبی تهران دستگیر و بیش از 17 هزار قلم انواع داروی کمیاب و نایاب کشف و ضبط شد.

اما دلیل این مافیا گردانی و نایاب شدن بعضی دارو ها چیست؟ بیماران تا کی باید بدون دارو با دردهایشان مقابله کنند؟

دلیل کمبود دارو چیست؟

مهدی زارعی، رییس شورای عالی داروخانه های کشور درباره دلیل کمیاب شدن بعضی دارو های ایرانی در داروخانه ها، گفته است: زیر ساخت های لازم برای تولید و توزیع دارو مهیا است، اما عدم مدیریت صحیح و مداخلات دستوری در سازمان غذا و دارو در مراحل توزیع و تولید و واردات به کمبود ها دامن زده است.

زراعی معتقد است: پراکندگی توزیع جغرافیایی دارو باید مطابق با استاندارد های خاص متناسب با جمعیت و بیماران و ... انجام گردد. ساختار سازمان غذا و دارو، اجازه برنامه ریزی دقیق و فنی به تولید و توزیع کنندگان نمی دهد. سازمان غذا و دارو باید سیاست گذار و ناظر باشد، اما متاسفانه ساختار مداخله گرایانه سازمان، مانع از پویایی صنعت دارو می گردد.

او از دولت تازه و مجلس شورای اسلامی تقاضا کرد که با تدوین قوانین و سیاستگذاری صحیح، کاری کند که سازمان غذا و دارو در جایگاه مناسب خود قرار گیرد. در آخر هم تاکید کرد که برای جلوگیری از تعارض منافع توصیه می گردد مدیران سازمان تا چهار سال پس از خروج از سازمان حق مدیریت در صنعت دارو را نداشته باشند.

اما ناصر ریاحی، رییس اتحادیه واردکنندگان دارو بر این باور است که کاهش جدی تخصیص ارز 4200 تومانی در سال جاری، شرایط را برای تولید و تامین دارو های موردنیاز کشور سخت کرده است.

عضو اتاق بازرگانی تهران می گوید: در سال های گذشته قرار بر این بوده که دارو هایی که امکان تولید آن ها در داخل کشور وجود دارد دیگر وارد نشوند. از این رو در سال های گذشته یا مواد اولیه و واسطه ای موردنیاز برای تولید دارو در داخل وارد شده اند یا دارو های آماده ای به کشور رسیده اند که چند حالت داشتند؛ نخست آنکه امکان تولید آن ها وجود نداشت. دوم دارو هایی که در داخل تولید می شد، اما تمام نیاز کشور را تامین نمی کرد و سوم دارو هایی که تولید داخل دارند، اما در گذشته گروهی از بیماران، درمان با دارو های خارجی را آغاز کرده اند و در طول درمان امکان جابجایی آن ها با داروی داخلی وجود نداشت.

ریاحی تاکید می کند: نمی توان واردات دارو را با موضوعاتی ماننده نهاده های دامی مقایسه کرد. در رابطه با نهاده ها هم تنوع کم است و هم امکان واردات با وزن زیاد وجود دارد، اما در رابطه با دارو ما با کمبود نزدیک به 8000 قلم دارو یا مواد اولیه روبرویم که، چون بیمه ها پول ما را به موقع نمی دهند، امکان خرید با حجم بالا ممکن نیست و باید در چندین محموله به کشور وارد گردد و همین موضوع چه برای تولیدکننده، چه برای واردکننده مواد اولیه و چه برای واردکننده دارو مشکل آفرین شده است.

روز گذشته هم سید علی فاطمی، نایب رئیس انجن داروسازان ایران درباره دلیل و راه حل کمبود دارو گفت: بخشی از این کمبود به دلیل سوءمدیریت و بخش دیگر به دلیل تحریم ها و مسائل انتقال ارز است؛ مواد اولیه بعضی دارو ها از خارج از کشور وارد می گردد و به راحتی نمی توان پول را به حساب تولیدکنندگان مواد اولیه در کشور های خارجی منتقل کرد. اگر ارز دارو آزاد گردد بسیاری از این مسائل حل می گردد؛ در حال حاضر تخصیص ارز دولتی به بخش دارو، باعث تأمین قطره چکانی این ارز برای تولیدکنندگان و واردکنندگان شده است و اگر ارز دارو، نیمایی گردد و یارانه به جای شرکت های واردکننده و تولیدکننده از طریق سازمان های بیمه گر به دست مردم برسد بسیاری از مسائل کمبود دارو مرتفع خواهد شد.

همچنین اوایل تیرماه هم محمد پاک مهر، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، در مورد دلیل کمبود بعضی داروها، چون داروی افسردگی گفته بود: بخشی از علل کمبود دارو ها در کشور مثل دارو های اعصاب و روان به قاچاق دارو، تحریم ها، تورم، تخصیص ارز، احتکار و… برمی گردد؛ بنابراین دلیل قطعی برای این موضوع نمی توان یافت و بهتر است مسئولان سازمان غذا و دارو به این پرسش پاسخ دهند. درست است که 95درصد دارو ها در داخل کشور تولید می گردد، اما مواد اولیه حدود 35درصد از این دارو ها از خارج از کشور تامین می گردد.